بزرگنمايي:

پیام سپاهان - اصفهان - کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی با توجه به رواج روزافزون کپی و فروش تولیدات دارای حق معنوی، درباره حکم تکثیر و چاپ تولیدات دارای حق معنوی از دیدگاه شرعی توضیحاتی ارائه داد.

حجت الاسلام امیر صالحی در گفت و گو با خبرنگار مهر ، با توجه به رواج روزافزون فروش کتاب‌های کپی و برخی دیگر از تولیدات دارای حق معنوی در سطح کشور و شهر اصفهان به موضوع حق تألیف و تکثیر از نظر شرعی پرداخت و اظهار داشت: در ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که حق معنوی عنوان امتیازی غیر مادی از قبیل حق تألیف، تکثیر و چاپ اثر و حق اختراع، حق امتیاز انتشار روزنامه و مجله، حق استخراج معدن و حق امتیاز آب، برق، گاز و تلفن گفته می‌شود.
وی با بیان اینکه درباره این مطلب که حق‌تألیف برای پدید آورنده اثر، حق طبع برای ناشر و حق اختراع برای مخترع از نظر شرع معتبر است یا خیر اختلافاتی میان علمای دین وجود دارد، ابراز داشت: اغلب مراجع معتقد هستند که مؤلف یا مخترع مالک محصول فکر و اندیشه خود بوده و می‌تواند آن را بفروشد یا ببخشد و یا در آن سایر تصرفات مالکانه داشته باشد.
کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی ابراز داشت: برخی نیز اعتقاد دارند در صورتی که این گونه حقوق (چاپ کتاب و نمونه برداری از اختراع دیگری) قانونی و ضابطه مند شده باشد و به تأیید حاکم شرع برسد، اعتبار پیدا می‌کند.
همه مراجع اعتقاد دارند تکثیر نرم افزار دارای حق تألیف صحیح نیست
وی بیان داشت: بر‬ اساس‬ مبانی‬ فوق، ‬ همه مراجع اعتقاد دارند که اگر در ضمن معامله نرم ‏افزار، فروشنده (تولیدکننده اصلی) عدم تکثیر و کپی را شرط کند و یا عقد‬ قرارداد را مبتنی به آن قرار دهد تکثیر آن جایز نیست.
حجت الاسلام صالحی ادامه داد: آیات عظام امام، تبریزی، سیستانی و صافی معتقدند اگر فرد نداند که تولید کننده نرم افزار، به کپی و تکثیر و استفاده آن رضایت دارد یا خیر «تکثیر و استفاده از آن اشکال ندارد» اما فتوای آیات عظام بهجت، خامنه ای و وحید این است که بنا بر احتیاط واجب باید رضایت و اجازه تولید کننده احراز و کسب شود.
وی تصریح کرد: در همین ارتباط آیات عظام مکارم، فاضل و نوری معتقد هستند که حق نشر و کپی رایت برای مؤلف و تولید کننده است و باید رضایت و اجازه تولید کننده، احراز و کسب شود.
حکم خسارت به تولید کننده از راه کپی یا تکثیر نرم افزار
کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی در ارتباط با این مطلب که اگر از راه کپی یا تکثیر نرم افزار، خسارتی به تولید کننده وارد آید، آیا موجب ضمان می‌شود یا خیز نیز ابراز داشت: آیات عظام بهجت، خامنه ای، فاضل، مکارم و نوری در این ارتباط بیان داشتند که «آری، باید خسارت جبران شود»؛ آیت الله صافی اعتقاد دارد اگر خسارتی وارد آید، ضمان می‌آورد اما باید توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی‌شود.
وی تصریح کرد: در همین ارتباط آیت الله وحید معتقد هستند که بنا بر احتیاط واجب، ضمان می‌آورد ولی باید توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی‌شود.
در حکم تکثیر نرم افزار تفاوتی بین تولید داخل و خارج وجود دارد یا خیر
حجت الاسلام صالحی در پاسخ به این سوال که آیا در حکم تکثیر نرم افزار تفاوتی بین تولید داخل و خارج وجود دارد یا خیر، ابراز داشت: آیات عظام امام، تبریزی، سیستانی، صافی و وحید این حکم را دارند که تفاوتی بین تولید داخل و خارج در حکم نمی‌کند و رهبر معظم انقلاب بر این اعتقادند که اگر تولید داخل باشد، بنا بر احتیاط واجب اجازه تولید کننده شرط است و اگر تولید خارج باشد، تابع قرارداد است.
وی بیان داشت: در همین ارتباط فتوای آیت الله مکارم این است که در حکم این مسئله تفاوتی بین تولید داخل و خارج وجود ندارد مگر آنکه تولید آمریکا یا اسرائیل باشد و آیت الله وحید نیز معتقدند تفاوتی بین تولید داخل و خارج در حکم وجود ندارد.
تکثیر نرم‏ افزارهایی که قبلاً توسط فرد یا افراد دیگری قفل آنها شکسته شده‬ است؛ آری یا خیر
کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی درباره حکم تکثیر نرم‏ افزارهایی که قبلاً توسط فرد یا افراد دیگری قفل آنها شکسته شده و در بازار به صورت معمول رایت و توزیع می‌شوند‬ ‬نیز گفت: از دیدگاه آیات عظام امام، تبریزی، سیستانی و صافی تفاوتی بین آن دو در حکم نیست و از دیدگاه آیات عظام بهجت، خامنه ای و وحید نیز‬ تفاوتی بین شکستن قفل نرم افزار و تکثیر نرم ‏افزاری که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست‬ و در هر دو صورت بنا بر احتیاط واجب تصرف و تکثیر آن جایز نیست.
وی تصریح کرد: آیات عظام مکارم، نوری و فاضل اعتقاد دارند تفاوتی بین شکستن قفل نرم افزار و تکثیر نرم افزاری که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست و در هر صورت، تصرف و تکثیر آن جایز نیست.