بزرگنمايي:

پیام سپاهان- سکوت سنگین لحظه‌های انتظار مسافران برای اتوبوس، با صدای بلندی که پشت سر هم تکرار می‌کند "یه جفت جوراب از من بخر " می‌شکند. در ظاهر مرد جوان بلند بالایی که با سماجت به سوی رهگذران دست دراز می‌کند و کمک می‌خواهد، هیچ نشانی از بیماری یا کمترین مشکل جسمی و روحی ندارد. چند نفری جوراب می‌خرند و بعضی هم می‌گویند که پول نقد همراه ندارند، اما مرد جوان با اصرار می‌خواهد که از خودپرداز کنار پیاده‌رو، پول بگیرند و به او کمک کنند. تا رسیدن اتوبوس و خالی شدن ایستگاه، بیشتر مسافران یکی دو جفت جوراب می‌خرند یا با مردی که خودش را نیازمند معرفی می‌کند، چند کلامی صحبت می‌کنند، اما مرد قد بلند ژنده‌پوش سراغ مشتریان جدید، به سمت بالای خیابان می‌رود.

تکدی گری یکی از آسیب‌های اجتماعی است که همگام با بزرگ و شلوغ‌تر شدن کلان‌شهر اصفهان، رشد می‌کند و در خیابان‌ها و مناطق بیشتری از شهر دیده می‌شود. کودکانی که به بهانه دستفروشی در چهارراه‌ها، گدایی می‌کنند و زنان و مردان پیر و جوانی که خود را در راه مانده یا بیمار و نیازمند می‌نامند و جلوی رهگذران دست دراز می‌کنند در گوشه و کنار شهر دیده می‌شوند، اما نیم‌نگاهی به واکنش مردم به آن‌ها نشان می‌دهد در کمتر از یک نصف روز آن‌ها موفق به جمع‌آوری صدها هزار تومان پولی می‌شوند که با نیت کمک به نیازمند در جیب گدایان جمع می‌شوند و راه بازگشت به زندگی عادی را برای همیشه به روی آن‌ها می‌بندد.

درآمد بالای متکدیان مانع بازگشت به جامعه

گاهی در جیب گدایانی که در خیابان‌های اصفهان جمع‌آوری می‌شوند، صدها هزار تومان پول نقد وجود دارد. معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان با اشاره به این مطلب گفت: پدیده تکدی گری یکی از آسیب‌های اجتماعی است چراکه حضور گدایان در خیابان‌های اصفهان که یک شهر گردشگر پذیر و پایتخت فرهنگ و تمدن کشور به شمار می‌آید، باعث نازیبا شدن چهره شهر می‌شود، همچنین ممکن است گروهی از متکدیان سراغ مسافران داخلی و یا گردشگرانی بروند که همراه با تور در مکان‌های زیارتی و سیاحتی در رفت و آمد هستند.

مجتبی ناجی یکی از دلایل رشد تعداد متکدیان در شهر را قاطعانه نبودن برخوردهای مسئولان جمع‌آوری آن‌ها معرفی کرد و گفت: به نظر می‌رسد برخوردهای شایسته و بایسته با این افراد انجام نمی‌شود، از سوی دیگر در قانون کشورمان تکدی گری جرم معرفی شده و کسی که این کار را حرفه و پیشه خود قرار دهد، مجرم است، اما نوع نگاه عاطفی و فرهنگی در جامعه ما مانع از آن می‌شود که ضابطان قضایی و مأموران دیگر برخورد قاطعانه‌ای با متکدیان انجام دهند.

وی با اشاره به سوء استفاده متکدیان از فرهنگ کمک به هم نوع، ادامه داد: این کمک‌ها انگیزه گدایان برای حضور بیشتر در نقاط پر رفت و آمد به ویژه مرکز شهر را بیشتر می‌کند چون اطمینان دارند که حتی اگر همه رهگذران هم به آن‌ها کمک نکنند، حتماً افرادی پیدا می‌شوند که دست رد به سینه متکدیانی که در قالب دستفروشی، گل‌فروشی، نظافت و ... از آن‌ها درخواست کمک می‌کنند، نمی‌زنند.

معاون اجتماعی بهزیستی اصفهان یکی از برنامه‌های برخورد با تکدی گری در جامعه را مصوبه شورای عالی اداری دانست و گفت: این مصوبه که برای اجرا به وزارت کشور ابلاغ شده، 300 دستگاه اجرایی، با محوریت شهرداری و فرمانداری را موظف به همکاری در ساماندهی متکدیان خیابانی کرده است.

یک کار تیمی ناموفق

ناجی با اشاره به عضویت دستگاه‌هایی از جمله نیروی انتظامی، بهزیستی، کمیته امداد، دانشگاه علوم پزشکی و ... در شورای ساماندهی متکدیان، افزود: به نظر می‌رسد کنترل روند رو به رشد تکدی گری در اصفهان نیاز به مداخلات جدی‌تری از سوی مسئولان دارد، هر یک از دستگاه‌های عضو شورای عالی اداری، موظف به انجام یک مسئولیت در قبال متکدیان دارند، به‌عنوان مثال اگر فردی که از خیابان جمع‌آوری می‌شود بی‌خانمان یا نیازمند به شغل و درآمد باشد، نیاز به مداخله یک دستگاه وجود دارد و اگر فرد درگیر مشکل اعتیاد باشد یا گرفتار رفتار اعتیاد گونه به گدایی شده باشد، نیاز به مشاوره و مددکاری‌های روان‌شناسانه دارد.

این روان شناس یکی از دلایل ناموفق بودن برنامه‌های کنترل پدیده تکدی گری در اصفهان را ضعف دستگاه‌های اجرایی در انجام کار تیمی معرفی کرد و گفت: معمولاً کارهای گروهی که نیاز به هماهنگی و همکاری چند دستگاه اجرایی دارند، گرفتار نوعی ناهماهنگی بین بخشی و برون بخشی می‌شوند، به همین دلیل است که برنامه جمع‌آوری متکدیان هیچ گاه فراتر از چند برخورد ساده در خیابان نرفته و به مرحله درمان مشکلات جسمی یا روحی مددجویان نرسیده است.

وی دومین دلیل اصلی ناموفق بودن طرح کنترل متکدیان خیابانی را مشکلات بودجه‌ای دانست و یادآور شد: در کنار وظایفی که برای اعضای شورای ساماندهی متکدیان برنامه‌ریزی شده، باید اعتبارات مالی و اقتصادی لازم نیز تدارک دیده شود تا برای بهبود مشکلات روانی و جسمی مددجویان هزینه شود.

تغییر رویکرد شهرداری در برخورد با متکدیان

اما مدیرکل پیش‌گیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان درباره افزایش تعداد متکدیان گفت: تکدی گری یک آسیب اجتماعی است که در همه جوامع دیده می‌شود و فقط مشکل شهر اصفهان نیست، با این وجود رویکرد شهرداری به این پدیده در دو سال اخیر تغییر کرده و از برخورد با تجمع متکدیان کودک و بزرگسال در گوشه و کنار شهر به هدایت آن‌ها تا مرکز نگهداری از کارتن‌خواب‌های بی‌خانمان تغییر یافته است.

حسن محمد حسینی با اشاره به وظایف 13 دستگاه اجرایی در برخورد با این آسیب اجتماعی، ادامه داد: بهزیستی، نیروی انتظامی، دستگاه قضایی، صدا و سیما، اداره کار، سازمان زندان‌ها، دانشگاه علوم پزشکی، خیریه‌ها و ... همگی وظایفی در قبال متکدیانی دارند که در شهر دیده می‌شوند که گاهی با جدیت انجام نمی‌شود.

وی که معتقد است آمار متکدیان اصفهان بسیار کمتر از دیگر کلان شهرهای کشور است، گفت: بیشتر متکدیانی که شهرداری در مناطق مختلف به ویژه مرکز شهر جمع‌آوری می‌کند، پس از چهره‌نگاری و ثبت مشخصات فردی، به دستگاه‌های مسئول تحویل داده می‌شوند، به عنوان مثال کودکان و آسیب دیدگان اجتماعی به بهزیستی، بیماران و معتادان به دانشگاه علوم پزشکی، از کارافتادگان و فقرا به نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد، افراد جویای کار به سازمان فنی حرفه‌ای، مجرمان به زندان‌ها و ... تحویل داده می‌شوند.

جرمی که جدی گرفته نمی‌شود

محمد حسینی با اشاره به این‌که قانون، تکدی گری را به عنوان یک جرم معرفی کرده است، افزود: نماینده دادستان این اختیار را دارد که علیه افرادی که مبادرت به گدایی و جمع‌آوری کمک در جامعه می‌کنند، اعلام جرم کرده و آن‌ها را به زندان بفرستد و درصورتی که همه این وظایف به خوبی انجام شوند، شاهد کاهش قابل توجه جمعیت متکدیان در اصفهان خواهیم بود.

وی که راه‌اندازی مرکز "پایان کارتن‌خوابی امید" را یکی از اقدامات قابل توجه در کاهش تعداد متکدیان دانست، گفت: نمی‌توان عدد دقیقی از تعداد متکدیانی اعلام کرد که روزانه در اصفهان جمع‌آوری می‌شوند، اما در مجموع و از مقایسه آمار 5 ماهه نخست امسال با سال گذشته به این نتیجه می‌رسیم که تعداد متکدیان کاهش قابل توجهی یافته است.