قانون تاسيس مدارس غير دولتي (غير انتفاعي) در سال 1367 با هدف جلب منابع مالي مردمي در آموزش و پرورش براي جبران محدوديت منابع مالي آموزش و پرورش که ناشي از افزايش جمعيت دانش آموزان، تورم ناشي از هشت سال جنگ تحميلي و کاهش درآمد دولت بود تصويب شد.

اين مدارس زير نظر وزارت آموزش و پرورش، بر اساس هدفها و سياستهاي آن اما با مشارکت مالي مردم اداره مي شود. از اين مدارس تا چند سال قبل با عنوان "غير انتفاعي" ياد مي شد اما بدليل عدم تناسب آنها با کارکرد شان، عنوان آن به غيردولتي تغيير يافته است.

از زمان شکل گيري اين نوع مدارس تاکنون مزايا و معايب بسياري در پرونده آنها ثبت شده است که نوآوري و انعطاف پذيري، افزايش گزينه هاي انتخاب، افزايش رقابت و پاسخگويي نسبت به مراجعه کنندگان از محاسن اين مدارس عنوان شده است.

در مقابل، از افزايش نابرابري، انسجام اجتماعي پايين، مقررات آموزشي ضعيف و در کنار آن در و مواري شرايط بي قيد و شرط دريافت وجوه مختلف شهريه اي و فقدان استاندارهاي لازم ميزان فضاي آموزشي و ورزشي و جذب دانش اموز و در مجموع نوعي نابساماني به عنوان کاستي هاي اين مدارس ياد مي شود.

در اين حال برخي از مدارس غيردولتي در اقدامي خودسرانه با قراردادن خود در دسته بندي هاي ممتاز و با دريافت شهريه هاي سنگين و شرايط سخت از جمله معدل و يا گرفتن آزمون ورودي، در بازار آموزش کشور از يکسو به درآمد زايي هاي هنگفت توجه دارند و از سوي ديگر به نوعي بين دانش آموزان و مردم تفکيک و تمايز ايجاد مي کنند.

اين مدارس با اين شيوه گزينش سعي دارند استعداد هاي برتر را جلب کنند و با اين شيوه هم تبليغ مي کنند و هم با استفاده از دانش آموزان با استعداد به بازار گرمي مي پردازند.

اين مدارس در واقع دانش آموزان باهوش و يا نخبه را گلچين مي کنند که همين امر موجب توزيع نامناسب دانش آموزان در سطح مدارس و پايين آمدن کيفيت ديگر مدارس بخصوص مدارس دولتي مي شود.

برخي از اين مدارس در گزينشهاي خود بنوعي درصدد پي بردن به شغل و حرفه والدين دانش آموزان نيز هستند تا از اين طريق در کنار شهريه هاي سنگين مبالغي ديگر را به بهانه هاي مختلف از آنها طلب کنند.

در اين ميان برخي خانواده ها نيز شرايط سخت ثبت نام دانش آموز در اين مدارس را به پاي کيفيت و سطح بالا بودن آنها مي گذارند و از اين سبک و سياق گزينش ها و شهريه ها استقبال مي کنند، اين در حاليست که مدارس غيردولتي بايد به واسطه برنامه هاي فوق العاده و کادر آموزشي مجرب و با تعداد کمتري دانش آموز نسبت به مدارس دولتي فعاليت کنند که اين در بسياري از موارد صحت ندارد.

"فروغ يوسفي" مادر يک دانش آموز که براي ثبت نام فرزندش به مدرسه اي غيردولتي در جنوب شهر اصفهان مراجعه کرده بود، گفت: زماني مردم بدنبال ثبت نام دانش آموز خود در اين مدارس بودند اما اکنون اين مدارس غير انتفاعي هستند که دست به انتخاب دانش آموزان پولدار و با استعداد مي زنند و دانش آموزان نخبه و معدل بالا را شکار مي کنند.

وي افزود: ثبت نام براي سال اولي ها در هر مقطع بسيار دشوار و مشقت بار است و اين دشواري زماني آزار دهنده است که فرزند شما را در نزديکترين مدرسه غير دولتي محل، آن هم بدليل شرط معدل نپذيرند.

وي يکي از دلايل رغبت خود به نام نويسي فرزندش در مدرسه غير دولتي را وجود معلمان خوب و با سابقه عنوان کرد و گفت: در دو مدرسه غيردولتي ديگر که مراجعه کردم معلمان مطرح تدريس نمي کردند.

حسين حيدري معلم يکي از مدارس غيردولتي که پس از 30 سال خدمت، دور جديد تدريس را آغاز کرده است نيز گفت: مدارس غيردولتي در ابتدا به عنوان بازويي براي تقويت سيستم آموزشي دولتي کشور تاسيس شدند، اما هزينه هاي اين مدارس مدام در حال افزايش است.

وي با انتقاد از شيوه ثبت نام دانش آموزان و جذب بهترين ها در برخي مدارس غيردولتي گفت: به اين شکل توزيع دانش آموز بخوبي در مدارس صورت نمي گيرد و رقابت هاي درسي نيز کمرنگ تر مي شود.

وي به والدين توصيه کرد که بيش از آنکه در پي ثبت نام دانش آموزشان در مدرسه غيردولتي خاصي باشند به فرزندشان بياموزند که بيشتر از آنچه در مدرسه مي آموزد درمنزل مطالعه و فراگيري داشته باشند زيرا صرف بهترين مدرسه نمي تواند به دانش آموز ارتقا ببخشد.

در اين حال مدير کل مدارس غيردولتي وزارت آموزش و پرورش اخيرا گفته است: نظارت مستمر بر شهريه مدارس غيردولتي انجام مي شود و سازمان مدارس غيردولتي توسط تيم هاي بازرسي و نظارت به تمام مدارس غيردولتي سرکشي مي کند.

مجتبي زيني وند در پاسخ به اين پرسش که "آيا انجام تست و گزينش دانش آموز در مدارس ابتدايي انجام مي شود"، افزود: در ابتدايي آزمون جذب دانش آموز نداريم و به شکل سليقه اي کار انجام مي شود.

وي افزود: به عنوان نمونه يک هزار دانش آموز به مدرسه اي مراجعه کرده و آن مدرسه مي خواهد 100 نفر را جذب کند؛ اين مدرسه مجبور است براي جذب اين 100 نفر اقتضائات مدرسه را در نظر بگيرد.

زيني وند ادامه داد: اين مکانيزم انجام تست از دانش آموزان را قبول ندارم زيرا علمي نيست و بايد يک شرايط، استاندارد و دستورالعمل هايي وجود داشته باشد که مطابق آن عمل شود.

وي ادامه داد: نظارت مستمر بر شهريه مدارس غيردولتي انجام مي شود و سازمان مدارس غيردولتي توسط تيم هاي بازرسي و نظارت بر تمامي مدارس غيردولتي سرکشي انجام مي دهد و در صورت دريافت هرگونه شهريه نامتعارف برخورد جدي و قاطع انجام مي شود.

وي در پاسخ به اين پرسش که "آزمون هايي که توسط مدارس غيردولتي برگزار مي شود بر اساس چه مکانيزمي بر سوالات کنترل و نظارت انجام مي شود؟، خاطرنشان کرد: اين موضوع نياز به ساماندهي دارد.

زيني وند افزود: در سالهاي گذشته ساماندهي شروع شده است و اين موارد را دنبال کرديم و هر کدام از اين موارد را که پيگيري مي کنيم کلي کار دارد.

مدير کل مدارس غيردولتي وزارت آموزش و پرورش با بيان اينکه معتقدم شيوه گزينش دانش آموز و آزمون هاي مدارس غيردولتي نياز به بازنگري و روز آوري دارد، تصريح کرد: متناسب با اقتضائات روز بايد آزمون انجام شود و شرايط و دستورالعمل هاي آموزش و پرورش را رعايت کنند؛ معتقد هستيم که استانداردها بايد رعايت شود و اگر استانداردها رعايت نشود مطمئنا برخورد مي کنيم.

رييس اداره مدارس غيردولتي و مشارکتهاي مردمي اداره کل آموزش و پرورش اصفهان نيز با اشاره به راه اندازي سامانه واحد براي مدارس غير دولتي از سال تحصيلي گذشته گفت: در اين سامانه تمام آمار و اطلاعات اين مدارس از زمان تاسيس تا انحلال و همچنين ميزان شهريه و امکانات مدارس ثبت مي شود.

غلامحسن سخايي افزود: در اين سامانه امکانات و خدمات مدارس غير دولتي استان به تفکيک ثبت مي شود و مي توان الگويي مشخص را براي شهريه مدارس غير دولتي به صورت شفاف و روشن ارائه کرد.

رييس اداره مدارس غير دولتي و مشارکتهاي مردمي آموزش و پرورش استان اصفهان همچنين به راه اندازي مرکز ضمن خدمت مدارس غير دولتي با همياري موسسان اين مدارس در سال تحصيلي گذشته با هدف بالا بردن سطح کيفي آموزش معلمان مدارس غير دولتي با برگزاري دوره هاي ضمن خدمت همانند مدارس دولتي اشاره کرد.

وي اظهار کرد: تا پيش از اين، آموزش معلمان مدارس غير دولتي توسط مرکز تحقيقات معلمان انجام مي شد که با راه اندازي اين مرکز، اين آموزشها به صورت منسجم تر و با اطلاعات روز ارائه خواهد شد.

وي با بيان اينکه دانش آموزان امروز در دنياي فناوري سير مي کنند و از فضاي آموزشي يک قدم جلوتر هستند، گفت: در اين آموزشها، معلمان با پديده هاي نو در عرصه فناوري در مسير آموزش آشنا مي شوند.

رييس اداره مدارس غير دولتي و مشارکتهاي مردمي اداره کل آموزش و پرورش اصفهان با اشاره به مشکلات مدارس غير دولتي افزود: اجاره بها، هزينه هاي معلم و مدرسه، تجهيز مدرسه به «ديتا شو» و تابلوهاي هوشمند از جمله مشکلات بيشتر مدارس غير دولتي است.

سخايي افزود: شهريه اي که توسط والدين به اين مدارس پرداخت مي شود براي ارائه بهتر آموزش، خدمات و امکانات است.

وي برقراري تعامل با خيرين مدرسه ساز و موسسان مدارس غير دولتي را با هدف توسعه مشارکتهاي مردمي از ديگر برنامه ها و اولويت هاي امسال اين اداره برشمرد.

در مجموع يکهزار و 663 مدرسه غير دولتي در استان وجود دارد که بالغ بر 123 هزار دانش آموز در اين مدارس مشغول به تحصيل هستند.

153 مدرسه هيات امنايي و 77 مرکز آموزش از راه دور نيز در استان اصفهان فعال است.