بزرگنمايي:

سپاهان نیوز - در دنیای امروز که تکنولوژی با سرعت فزاینده‌ای در حال پیشرفت است، تعویض سریع گوشی‌های همراه به یکی از عادات روزمره افراد مبدل شده. بسیاری از افراد تلفن‌های همراه خود را هر چند ماه یکبار با یک گوشی جدید جایگزین می‌کنند؟
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که سرنوشت این گوشی‌های قدیمی چه می‌شود؟ شاید بسیاری از افراد یادشان رفته باشد آخرین تلفن همراهشان را چه کردند؛ آیا این گوشی‌های قدیمی همچنان استفاده می‌شود و یا در کشوی کمد سال‌ها خاک می‌خورند؟
احتمالا اسم زباله‌های الکترونیکی به گوشتان آشنا است؛ در واقع زباله های الکترونیک به دستگاه‌های الترونیکی مصرف شده و قطعات آن همچون تلفن‌ها و کامپیوترها، لوح فشرده و ... که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند، گفته می‌شود. این وسایل در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح موجب آلودگی محیط زیست می شود.
 با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی در عرصه کامپیوتر و الکترونیک عمر مفید این تجهیزات و کالاها در جهان 2 تا 3 سال و در ایران احتمالا تا 5 سال است. کامپوترها، تلویزیون‌ها و گوشی‌های تلفن همراه بیشتر ازهمه خطرناکند، زیرا حاوی سطوح بالایی سرب، جیوه و کادمیوم هستند. در این میان تلفن‌های همراه بیشتر از دیگر وسایل الکترونیک تولید و مدام در حال جایگزینی با نمونه جدیدتر است.
در تحقیقی که چند سال پیش سازمان محیط زیست ایالت متحده آمریکا انجام داده بود،‌ مشخص شد خطر زباله‌های موبایل 17 برابر زباله‌های پرخطر است. سالانه گوشی های زیادی در سرتاسر جهان وجود دارد که به عنوان زباله دور ریخته می شود و در واقع زباله الکترونیکی را تشکیل می دهد. اما به راستی این گوشی‌های موبایل چه می شود؟ بازیافت این وسایل به چه صورت است و در صورت بازیافت نشدن این گوشی‌ها چه عوارضی در محیط زیست ایجاد می‌شود؟ نکته مهم در این میان سلامت گوشی و حفظ بهینه محیط زیست است. عمر مفید باتری تلفن‌‌های هوشمند پس از دو، سه سال استفاده از بین می‌رود و درواقع گوشی‌های قدیمی با باتری‌های قدیمی می‌توانند به‌طور جدی خطرناک باشد. خطر انفجار این گوشی‌ها پس از گذشت عمر مفید باتری و عناصر سمی دستگاه‌های الکترونیک عمده ترین خطری است که این وسایل به همراه دارند.
روش های سازگار با محیط زیست برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی
ماریا هولوزکو نویسنده مقاله و استاد مهندسی معدن در دانشگاه بریتیش کلمبیا، معتقد است که تلفن‌های همراه قدیمی منبع اصلی زباله‌های الکترونیکی در جهان به شمار می‌رود که روز به روز بر تعداد این وسایل افزوده می‌شود. به گونه‌ای که سالانه تقریبا دو میلیارد دستگاه موبایل جدید در سراسر جهان فروخته می‌شود. گفته می‌شود کشورهای صنعتی و پیشرفته بیشترین آمار تولید موبایل در دنیا را به خود اختصاص داده اند. انباشت تعداد بسیاری موبایل در دنیا مخاطرات محیط زیستی بالایی نیز به همراه دارد. از سویی دیگر، حفظ محیط زیست در دنیای مملو از تکنولوژی و پیشرفت پیرامون ما، یکی از اصلی ترین دغدغه‌های بشر است. پاکسازی محیط زیست از این حجم گسترده دستگاه موبایل موضوعی است که سال‌ها ذهن دانشمندان و مسئولان را به خود مشغول کرده است.
"فایبرگلاس" و "رزین" اجزاء اصلی یک تلفن همراه هستند و درواقع رایج ترین بخش مواد دفع شده را نیز تشکیل می دهد. در مقاله ای که در نشریه "ساینس دیلی" چاپ شد، محققان کانادایی با فرایندی مواجه شدند که به طور منظم این دو ماده را برای بازیافت جدا می کند. این روش جدید شاید نخستین روش در این زمینه باشد. در این روش رزین های آلی از فیبرهای نوری غیرآلی متصل به آن جدا می شود. فرآیند جدید از جداساز گرانشی ساده برای جدا کردن ذرات فایبرگلاس و رزین استفاده می کند. در روش هایی که در گذشته برای بازیافت الکترونیکی استفاده می شد، فلزات استفاده شده در این دستگاه ها همچون مس، طلا، پالادیوم و نقره به راحتی در محصولات جدید استفاده می شدند.
بوردهای الکترونیکی معمولا دارای یک صفحه تخت از مواد عایق نظیر «فایبرگلاس» و «رزین» تشکیل شده‌اند که مدارهای الکترونیکی و قطعات الکترونیکی از قبیل خازن، مقاومت و تراشه‌ها روی این صفحات نصب شده است. فایبرگلاس غیر فلزی، رزین ها و دیگر غیر فلزات، بخش عمده ای از تخته مدار موبایل ها را تشکیل می دهند. این غیرفلزات، مانند م، آلومینیوم و نقره با ارزش نیستند و قابلیت بازیافت به مواد مفید را ندارند، بنابراین شرکت‌های بازیافت زباله‌های الکترونیکی با آنها کاری ندارند. دو سرنوشت در انتظار این مواد ناخواسته است. یا آنها را آفت زدایی می کنند که تهدیدی برای هوا است و یا به عنوان زباله در زمین دفن می شوند. در مورد دوم، فایبرگلاس و رزین، مواد شیمیایی سمی در هوا، آب های زیرزمینی و خاک در طول زمان پنهان می شود و تهدیدی جدی برای محیط زیست است.
نویسنده این مقاله یکی از بنیانگذاران مرکز توسعه نوآوری شهری در دانشگاه بریتیش کلمبیا است که به استخراج مواد مفید از ضایعات الکترونیکی تمرکز کرده است. وی تصمیم گرفت راهی برای جدا کردن فایبرگلاس و رزین پیدا کند. تیم تحقیقاتی او فرایند جدیدی ارائه کردند که صرفا به طور فیزیکی برای جدا کردن فایبرگلاس از رزین طراحی شده است. از آنجا که این فرآیند از مواد شیمیایی استفاده نمی کند، به محیط زیست آسیب نمی رساند و بسیار مورد توجه است. در این روش در ابتدا مواد زائد به صورت ذرات ریز خرد می شود. این ماده خرد شده از یک جداساز گرانشی عبور می کند و ذراتی با ابعاد مشابه، اما تراکم های مختلف را جدا می سازد. جداسازهای گرانشی توسط کشاورزان برای جداکردن دانه‌های ارزشمند محصولات استفاده می‌شود. شرکت‌های بازیافت نیز از این وسیله برای جدا کردن مواد مختلف استفاده می کنند.
فایبر گلاس و رزین تراکم‌های مختلفی دارند و به این معنی است که جداساز گرانشی می تواند ذرات را با تراکم های مختلف جدا کند. در مرحله آخر مواد فلزی با تقطیر‌شدن در محیط خلأ جدا می‌شوند و مواد غیرفلزی به‌صورت قالب‌هایی کوچک به دست می‌آیند. در نهایت فایبر گلاس قابل بازیافت در مصالح ساختمانی و عایق ها استفاده می شود.
این تیم تحقیقاتی در حال برنامه ریزی برای بهبود و گسترش روند کاری خود در استفاده های تجاری هستند. آنها در حال کار با شرکت بازیافت کانادایی به نام" Ronin8"، مستقر در ایالت ریچموند بریتیش کلمبیا هستند. این شرکت عصاره های مختلف فیبر، فلزات و پلاستیک را از مواد زائد الکترونیکی جدا می‌کند.
از اول ژانویه سال جدید میلادی چین اعلام کرد که دیگر مجوز ورود مواد زائد قابل بازیافت را نمی‌پذیرد و این موضوع راه را برای شرکت هایی همچون تیم تحقیقاتی دانشگاه بریتیش کلمبیا فراهم می‌آورد.