بزرگنمايي:

پیام سپاهان - روزنامه نسل فردا در سرمقاله امروز خود با عنوان " حذف دلار قوت گرفت" به قلم مریم عمادی ؛ به پیامدهای نشست سه جانبه ایران ، روسیه و ترکیه در تهران پرداخت.
در این مطلب آمده است : روز جمعه شانزدهم شهریور ماه نشست سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در تهران برگزار شد. سران سه کشور نام برده دور هم جمع شدند تا پیرامون آخرین تحولات سوریه و در راستای پایان دادن به بحران و جنگ در این کشور با یکدیگر رایزنی کنند اما آنچه نشست تهران را حائز اهمیت می‌ سازد، گفت و گو برای توسعه مناسبات اقتصادی، سیاسی و بین المللی بین سه کشور بود.
در این جلسه طرفین توافق کردند تا بتوانند مبادلات بانکی، فروش نفت و خرید کالا را رونق داده و دلار را از مبادلات خود حذف کنند. بر این اساس مقرر شده تا فروش نفت، خرید کالاهای اساسی، گسترش روابط بانکی، مبادله با پول‌های ملی طرفین با هدف حذف دلار و توسعه روابط تجاری و اقتصادی در دستور کار سه کشور قرار گیرد.
اما نکته قابل تأمل اینکه موضوع معاوضه ارزی و تجارت ایران بر مبنای ارزهای ملی با ترکیه اجرایی شده است و بانک ملی ایران و «زراعت کار» ترکیه مجری آن هستند همچنین قرار است که در اولین فرصت، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در سفر به مسکو و در دیدار با رئیس کل بانک مرکزی روسیه در مسکو، مذاکرات و توافقات مربوطه را پیگیری کند. در راستای برگزاری این نشست برخی اخبار غیررسمی دیگر باعث شده مباحثی درباره شکسته شدن قیمت دلار مطرح شود.
باید گفت پس از صدور مجوز وصل شدن سامانه نیما به بازار آزاد از سوی بانک مرکزی برخی از ریزش قیمت دلار سخن گفته‌اند که با صدور این مجوز از سوی بانک مرکزی این احتمال وجود دارد که قیمت دلار برای واردکننده بیشتر شود، ولی به هرحال اگر تقاضاهای خرد نیز وارد سامانه نیما شود بازار یک گام به سمت تک نرخی شدن برداشته است و بازار سازمان یافته ‌تر می‌شود.
بانک مرکزی هم اگر بخواهد مداخله کند این بار راحت ‌تر می‌تواند مداخله و نرخ را هدایت کند. اما در پاسخ به اینکه چرا سه کشور به دنبال تجارت با ارزهای ملی کشورها به جای استفاده از ارزهای جهانروایی همچون دلار هستند، ساده است؛ هر سه در سال‌های اخیر از تحریم‌ها و تهدیدهای آمریکا آسیب دیده‌اند. نگاهی به اقتصاد روسیه به عنوان یکی از قدرت‌های سیاسی و اقتصادی جهان نشان می‌دهد که تحریم‌های آمریکا که به دلیل اختلالات دو کشور روی داد، سبب شده تا ارزش هر دلار آمریکا به 69 روبل و 15 کوپک برسد که در 2.5 سال گذشته بی سابقه است.
بانک مرکزی روسیه اوایل شهریور ماه امسال برای جلوگیری از سقوط بیش از پیش ارزش روبل در برابر دلار آمریکا، اعلام کرده بود که برای مدتی معین (تا اوایل ماه سپتامبر) خرید ارزهای خارجی را متوقف خواهد کرد؛ این مساله باعث شده بود که روند افزایش قیمت روبل به صورت موقت، متوقف شود. البته بانک مرکزی روسیه درصدد است سهم ارز یوآن چین و شمش طلا را در ذخایر خود بیشتر کند تا هم دارایی‌های خارجی خود را متنوع کند و هم اتکای آن به دلار آمریکا کمتر شود؛ امضای توافقنامه سوآپ ارزی «یوآن - روبل» نیز با همین هدف انجام شد تا دلار از مبادلات تجاری این دو حذف شود.
اقتصاد ترکیه هم در دهه‌های اخیر در سایه همپیمانی با آمریکا و عضویت در ناتو روند رو به رشدی داشت تا اینکه در هفته‌های گذشته و درگیری لفظی میان رهبران دو کشور بر سر موضوع دستگیری کشیش مسیحی در ازمیر ترکیه، شرایط متفاوتی تجربه کرد به طوری که در یکسال اخیر لیر ترکیه برابر دلار آمریکا بیش از 93 درصد ارزش خود را از دست داد. نرخ دلار در بازار ترکیه 6.58 لیر نرخ گذاری می‌ شود در حالی که در مدت مشابه پارسال 3.41 لیر بود؛ البته ارزش لیر در برابر دیگر ارزهای جهانروا همچون یورو نیز تضعیف شده است. ترکیه حجم ذخائر ارزی خود را در یک ماه با 2.4 درصد افزایش به 100.7 میلیارد دلار رسانده است تا از افت بیشتر ارز ملی خود جلوگیری کند و در کنار آن محدود شدن عملیات سواپ ارزی بین بانک‌های ترکیه و سایر کشورها، امضای توافق سواپ ارزی با قطر برای استفاده از ارزهای ملی در مبادلات دو کشور را انجام داده است.
در ادامه این مطلب آمده است: اقتصاد ایران داستان مفصل‌ تری با دلار دارد و از زمانی که ایران به دلیل تحریم‌های غیر هسته‌ای از سیستم چرخه دلاری (یوترن) کنار گذاشته شد، به فکر متنوع کردن سبد ارزی خود، جایگزینی دلار با ارزهای دیگر و پیمان «خای پولیدو » جانبه افتاد.
در پیمان‌های پولی، تجارت با استفاده از پول‌های ملی کشورها انجام می‌شود. یعنی به جای استفاده از یک پول واسط مانند دلار و یورو، از پول کشورهای مبدأ و مقصد تجارت استفاده می‌شود و دیگر دلار واسط تجاری نیست. در سال‌های اخیر به واسطه وجود تحریم‌های دلاری، ارز «دلار» دو کارکرد خود را در اقتصاد ایران از دست داده است؛ این ارز اکنون نه قابلیت انتقال و استفاده در مبادلات بین‌المللی شبکه بانکی کشور را دارد و نه جایگاه ویژه‌ای را در سبد ذخایر ارزی بانک مرکزی به خود اختصاص داده است. به گفته مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی، در 10 سال گذشته سهم دلار در ذخایر ارزی کشور به شدت کاهش یافته و به طور متوسط بیش از هشت درصد کل ذخایر را هم شامل نمی‌شود. با این حال، موضوع خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها در اوایل امسال، بازار ارز را تحت تأثیر قرار داد و نرخ دلار مبادله‌ای را از حدود 60 هزار ریال بازار آزاد در فروردین ماه به 130 هزار ریال در سامانه نظارت ارز (سنا) رساند.
در نهایت باید گفت هرچند ایران توسعه روابط تجاری بر پایه پیمان‌های پولی دو و چند جانبه را در دستور کار خود قرار داده است اما اجرایی شدن آن نیازمند زیرساخت‌هایی است که از جمله می‌توان به سطح برابر و یا نزدیک به یکدیگر روابط تجاری دو کشور اشاره کرد؛ یعنی دو کشور روابط تجاری قابل اعتنایی داشته باشند که بتوان سوآپ ارزی را مورد استفاده قرار داد که این مسئله باید مورد توجه مسئولان و تصمیم گیران قرار گیرد.
7141/ 6022