بزرگنمايي:

پیام سپاهان - استاد مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان با تاکید بر اینکه مقوله آب یک مسأله ملی است و نباید با دید قومیتی به آن نگاه کرد، گفت: تأمین حقابه زیست محیطی تالاب های کشور از جمله تالاب های خوزستان و گاوخونی که کانون تولید گرد و غبار هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
جهانگیر عابدی کوپائی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا-منطقه اصفهان، در خصوص طرح‌های بین حوضه ای انتقال آب در کشور، اظهار کرد: معمولا در طرح های انتقال آب بین‌حوضه ای، هر دو حوضه مبدأ و مقصد از جنبه های مختلف زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و هیدرولوژیک تحت تأثیر قرار می گیرد.
وی افزود: این گونه طرح ها به عنوان آخرین راه حل و پس از ارتقای بهره وری آب در تمام بخش های مصرف همچون شرب و بهداشت، فضای سبز، کشاورزی و صنعت در حوضه مقصد می تواند به عنوان یک گزینه آن هم تنها برای تأمین آب شرب و بهداشت مطرح باشد.
این استاد دانشگاه، انتقال بین حوضه ای آب را راهی برای تامین کمبود آب یک منطقه عنوان کرد و افزود: این طرح که توسط تونل، کانال یا لوله با هیدرولوژیک مناسب به سایر مناطق مواجه با کمبود آب انجام می شود، پاسخی به مسأله توزیع جمعیت انسانی است.
وی افزود: محققان پنج اصل ملاحظات اقتصادی، اجتماعی، هیدرولوژیک، زیست محیطی و فناوری را برای توجیه و یا عدم توجیه پروژه های انتقال آب بین حوضه ای، پیشنهاد کرده اند که تضمین کننده توزیع عادلانه سود حاصل از اجرای پروژه در حوضه مبدأ و مقصد است.
پروژه‌های انتقال بین حوضه ای با هدف تامین آب شرب باشد نه کشاورزی
عابدی خاطرنشان کرد: بررسی 170پروژه انتقال آب بین حوضه ای در جهان نشان می دهد که درصد زیادی از پروژه ها در کشورهای توسعه یافته با هدف تأمین آب شرب برای مردم انجام شده است، در حالی که اصلی ترین هدف انتقال آب بین حوضه ای در کشورهای در حال توسعه، برای مقاصد کشاورزی و برآورد اهداف مشخصی است که ردپای سیاست در آن وجود دارد.
وی اضافه کرد: آنها همچنین گزارش کرده اند که حدود 44 درصد پروژه ها با اهداف تأمین آب شرب شهری، کمتر از نیمی از این مقدار (19 درصد) برای تأمین آب کشاورزی و تولید انرژی و حدود یک سوم این مقدار (13 درصد) برای اهداف زیست محیطی طراحی و اجرا شده اند.
استاد تمام گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه پروژه های انتقال بین حوضه ای هر کدام نتایج مثبت و منفی متعددی دارند، تاکید کرد: هر پروژه بسته به موقعیت مکانی، زمانی و مورد مصرف آب انتقالی نیازمند ارزیابی دیدگاه های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، فرهنگی، فنی و ... است که این ارزیابی ها در مناطق خشک به دلیل شکنندگی این مناطق نسبت به کمبود آب از حساسیت ویژه ای برخوردار است.
وی افزود: در برنامه ریزی های ناحیه ای و تدوین آن، آمایش سرزمین به ویژه برای مناطق خشک و نیمه خشک که بیشتر مساحت ایران را دربر می گیرد، باید به دقت مورد توجه قرار گیرد، چرا که در صورت عدم توجه به این مهم، تمام برنامه های حوضه های آبخیز مبدا و مقصد با چالش اساسی روبرو خواهد شد.
عابدی، در نظر گرفتن هزینه های اجتماعی و محیط زیستی وارد شده به هر دو حوضه مبدأ و مقصد را دارای اهمیت بالایی دانست و گفت: تا حد امکان باید سعی شود منافع و مضرات حاصل از اجرای پروژه در هر دو حوضه مبدأ و مقصد و همچنین در طول مسیر انتقال آب، به صورت منصفانه و عادلانه ارزیابی شود.
سهم تالاب گاوخونی 176 میلیون مترمکعب آب در سال است
وی با تاکید بر اینکه تأمین حقابه زیست محیطی تالاب های کشور از جمله تالاب های خوزستان و گاوخونی که کانون تولید گرد و غبار هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اظهار کرد: با توجه به اینکه این مسئله سلامتی مردم را تحت تأثیر قرار می دهد، باید در اولویت برنامه های دولت باشد.
این استاد دانشگاه افزود: در این رابطه مصوبه شورای عالی آب، 176 میلیون مترمکعب آب در سال را برای تالاب گاوخونی تعیین کرده است که این به معنی جریان حدود 5.5 مترمکعب در ثانیه برای زاینده رود است و هر انسان منصفی آن را تأیید می کند.
وی با بیان اینکه چالش های آب در استان خوزستان غالبا مربوط به کیفیت است نه کمیت آن، تاکید کرد: حق همه ساکنان مناطق مختلف خوزستان است که به آب شرب سالم و بهداشتی دسترسی داشته باشند، کما اینکه دولت نیز در این جهت تلاش می کند.
منبع تأمین آب شرب اصفهان آسیب پذیر است
عابدی ادامه داد: تابستان گذشته نشان داد که تأمین آب شرب اصفهان چقدر آسیب پذیر است، چرا که عمده آب شرب اصفهان از آب سطحی زاینده رود در بالادست تأمین می شود.
وی با بیان اینکه طبق مصوبه دولت، کشت برنج مختص استان های شمال کشور است و سایر استان ها باید در جهت حذف کشت این محصول حرکت کنند، اظهار کرد: البته باید ضرر و زیان کشاورزانی که قبلا اقدام به کشت برنج می کردند، به نحو عادلانه و منصفانه جبران شود.
استاد مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، افزود: بر اساس قانون توزیع عادلانه آب (اصل 45 قانون اساسی)، تمام منابع آب کشور (آب های متعارف و نامتعارف) از مشترکات بوده و در اختیار دولت است و طبق مصالح مردم از آن بهره‌برداری می‌شود، بنابراین با توجه به اینکه توزیع مناسب جمعیت کشور بر عهده برنامه ریزان دولتی است، تأمین آب شرب و بهداشت تمام مناطق کشور، با هر هزینه ای (حتی با انتقال از دریاها و شیرین سازی آن) وظیفه دولت است.
وی تاکید کرد: در غیر این صورت، اضافه شدن عواملی همچون برداشت های بی رویه و غیرقانونی بالادست حوضه و تا حدی تغییرات اقلیمی ناشی از گرمایش زمین باعث خشکسالی های مکرر در مناطق خشک و نیمه خشک کشور همچون استان اصفهان می شود، همچنین سبب پدیده مهاجران زیست محیطی و خالی شدن جمعیت و مهاجرت خیل عظیمی از جمعیت از استان به ویژه نواحی شرق استان می شود.
عابدی تاکید کرد: به عبارت دیگر مقوله آب یک مسأله ملی است و نباید با دید قومیتی به آن نگاه کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به شرایط خاص استان اصفهان در دوران جنگ تحمیلی و همچنین وجود صنایع بزرگ، گفت: این استان پذیرای جمعیت زیادی از هموطنان خوزستانی و چهارمحال و بختیاری است که در این میان وصلت های فامیلی زیادی هم صورت گرفته است. بنابراین تفکیک قومیتی معنا و مفهوم سابق را ندارد.
ضرورت خودداری از استقرار صنایع آب‌بر در مناطق خشک کشور
وی با تاکید بر اینکه اگر به آمایش سرزمین توجه می شد هیچ گاه صنایع آب‌بر در مناطق خشک و نیمه خشک کشور مستقر نمی شد و به مناطق پر آب کشور منتقل می شد، افزود: در حال حاضر باید از استقرار صنایع آب‌بر و توسعه آن در مناطق خشک کشور خودداری و به صنعت توریسم توجه ویژه ای کرد که این یکی از راه حل های اساسی ایجاد اشتغال در این مناطق است.
عابدی همچنین در خصوص خروج آب های استان با اشاره به نتایج برخی گزارش های علمی در دهه های اخیر، گفت: این نتایج نشان می دهد که مقادیر آب سطحی بهره برداری نشده خروجی از استان اصفهان (از محل هایی همچون چشمه ناز ونک بر روی رودخانه شمس آباد، رودخانه ماربر، رودخانه وهرگان، آب گوکان و سایر سرشاخه ها و تنگ زردآلو برروی رودخانه کاسگان) ممکن است حتی به ارقامی حدود یک و نیم برابر حجم پر سد زاینده رود برسد که لازم است کار کارشناسی دقیقی بر روی آن انجام شود تا بتوان قضاوت درستی در رابطه با آب قابل انتقال از این ناحیه به مناطق مواجه با کمبود آب در استان داشت.
وی درباره ضرورت تولید فضای سبز در اصفهان، گفت: با توجه به حجم آلاینده های شهری اصفهان، میزان سرانه هر شهروند از فضای سبز باید 29 مترمربع باشد که وجود منابع محدود آب مانع از توسعه دلخواه این موضوع شده است.
استاد مهندسی آب، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهانادامه داد: سال گذشته برای هر شهروند حدود 25 مترمربع فضای سبز وجود داشت که به واسطه خشکی زاینده رود آسیب زیادی به فضای سبز به ویژه فضای سبز حاشیه اصفهان وارد شد. در این میان با توجه به کمبود شدید آب در اصفهان، توجه به اصول منظرسازی خشک (گزینش گیاهان سازگار با مناطق خشک، استفاده از سیستم های نوین آبیاری، استفاده از خاکپوش، استفاده از مواد اصلاح‌گر از جمله مواد جاذب رطوبت یا پلیمر‌های ابرجاذب، کاهش قابل ملاحظه سطح چمن کاری) و همچنین استفاده از پساب تصفیه شده باید با شتاب بیشتری مدنظر قرار گیرد.
انتهای پیام