چاپ

پیام سپاهان - بالاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است و اساساً فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‏دهد.
در جامعه‌شناسی، واژگان فرهنگ و توسعۀ فرهنگی در کنار مفاهیمی چون توسعه سیاسی، توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی به شکل گسترده قابل بحث است. مفهوم توسعه فرهنگی در اواخر قرن هفدهم از طرف یونسکو(سازمان فرهنگی جهان) در مباحث توسعه گنجانده شد. توسعۀ فرهنگی نسبت به توسعۀ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از گستردگی و پویایی بیشتری برخوردار است.
جامعه‌شناسان معتقد هستند که اگر فرهنگ یک جامعه‏ به پویایی و پختگی لازم و شایسته نرسیده باشد، پیشرفت، انکشاف و توسعۀ اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … آن جامعه میسر نخواهد بود. امروز حوزه نفوذ فرهنگ به همه ابعاد زندگی بشر کشیده شده است و همه ویژگی‌های غیرفیزیکی و متمایزکننده انسان‌ها از یکدیگر و نیز همه ویژگی‌های متفرقه جوامع در فرهنگ آن‌ها نهفته است. بدون شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‏دهد و به صورت کل، فرهنگ است که ویژگی‌های مشترک به وجود آورندۀ یک ملیت یا یک ملت را شکل می‏دهد و بدون وجود یک فرهنگ واحد، شهروندان یک کشور را نباید یک ملت نامید.
برای بررسی نقش و اهمیت فرهنگ و وضعیت کنونی فرهنگ کشورمان و چالش‌های پیش روی آن، خبرنگار ایسنا- منطقه اصفهان با صادق طباطبایی نژاد- عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
مهمترین رکن هر جامعه‌ای، زیرساخت فرهنگی آن است
صادق طباطبایی نژاد گفت: بخشی از ظهور و بروز مسائل فرهنگی در مقوله حجاب و عفاف نمود پیدا می‌کند. آن چیزی که در جامعه مانند نوع پوشش و برخوردهای اجتماعی مطرح می‌شود ریشه‌های فرهنگی را نشان می‌دهد و گرنه این مسائل جز ظواهر فرهنگی محسوب می‌شوند نه ریشه‌های فرهنگی. اما یکی از مسائل مهم هر جامعه‌ای فارغ از برخورد حاکمیت، مسائل فرهنگی است.
وی با بیان اینکه مهمترین رکن هر جامعه‌ای، زیرساخت فرهنگی آن جامعه است، افزود: یکی از وظایف هر حاکمیتی تثبیت فرهنگ مورد نیاز آن جامعه و رشد و ارتقای فرهنگی است. آن چیزی که روشن است این است که در مسائل فرهنگی مورد هجمه شدید خارجی بوده‌ایم که قبل از انقلاب هم وجود داشته، اما بعد از انقلاب اسلامی این هجمه فرهنگی تشدید شده است و به تعبیر رهبر معظم انقلاب با یک شبیخون فرهنگی مواجه بوده‌ایم.
شبیخون فرهنگی همان کودتای نرم است
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، گفت: این شبیخون فرهنگی در جوامع مختلف به کودتای نرم تعبیر می‌شود. دشمنان قصد دارند جامعه را در فرهنگ خود ترکیب کنند و ما چون ریشه‌های عمیق فرهنگی ملی و مذهبی داریم با وجود تمام هجمه‌ها، درخت تنومند ریشه‌دار فرهنگی ایران را نتوانسته‌اند خشک کنند، اما آسیب‌هایی را هم به آن زده‌اند.
تعدد مراکز تصمیم‌گیری در مسائل فرهنگی، آسیب‌زا است
طباطبایی نژاد با بیان اینکه در مسائل فرهنگی برنامه‌ریزی کافی برای تثبیت و ارتقای فرهنگ، نداشته‌ایم، تصریح کرد: یکی از علت‌های این نقیصه شاید تعدد مراکز تصمیم‌گیری در مسائل فرهنگی باشد که البته برخی این موضوع را حُسن می‌دانند، اما به نظر بنده این یک عیب است چرا که آن مقدار قدرتی که باید در مدیریت مسائل فرهنگی متمرکز شود یکجا جمع نمی‌شود و این تشتت باعث می‌شود که هرکدام به صورت فرعی و ضعیف کار کنند.
اگر فرهنگ جامعه درست شود نوع مصرف مردم تغییر می‌کند
وی ادامه داد: با وجودی که این روزها ذهن مردم و مسئولان را مشکلات اقتصادی درگیر کرده است، اما همان‌طور که رهبری فرمودند این به آن معنی نیست که ما مسئله فرهنگی نداریم، بلکه اولویت اول، حل مشکلات اقتصادی است چون در بحث اقتصاد زودتر دشمن به اهداف خود می‌رسد و حوصله آن‌ها برای تغییر فرهنگ ایرانیان سر رفته است. باید توجه کنیم که پایه تمام مسائل ما، مسئله فرهنگی است به این معنا که اگر فرهنگ جامعه درست شود نوع مصرف مردم تغییر می‌کند و اقتصاد کشور از سمت و سوی دلالی به سوی تولید سوق پیدا می‌کند.
نماینده مردم اردستان در مجلس شورای اسلامی، افزود: فرهنگ یک موضوع ریشه‌ای برای تمام مسائل است، حتی مسائل امنیتی. اینکه امروز می‌توانیم با این توان در برابر قدرت‌های نظامی دنیا بایستیم ریشه‌اش به مسائل فرهنگی بر می‌گردد. درست است که در مقوله نظامی پیشرفت‌های زیادی در مقایسه با زمان جنگ کرده‌ایم، اما آنچه که در جنگ توانسته بود ما را نگه دارد مسائل فرهنگی و اقتدار فرهنگی و ملی بود. هم‌اکنون نیز به همین شکل است، از نظر نظامی با قدرت‌های بزرگ دنیا خیلی فاصله داریم، اما این نگرش فرهنگی نسبت به مسائل پیرامونی و از جمله مسائل نظامی سبب شده که اقتدار لازم را داشته باشیم.
طباطبایی نژاد، تصریح کرد: دشمن هم ‌سال‌ها است که با حرص و کینه تلاش خود را می‌کند. بعد از فتنه 88، طمع دشمن برای تغییر حاکمیت زیاد بود، اما شکست آنان سبب شد در عرض چند سال 20 شبکه فارسی زبان در ماهواره‌ها راه‌اندازی کنند تا روی مسائل فرهنگی ایران کار کنند.
برخی افراد بی‌حجاب از آرمان‌های ملی و دینی دفاع می‌کنند
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، خاطرنشان کرد: به دلیل هجمه بیرونی دشمن، مسائل فرهنگی کشور آسیب دیده است، پس نباید مراکز تصمیم‌گیری برای مسائل فرهنگی این‌قدر زیاد باشد. همان‌طور که اشاره شد مقوله عفاف و حجاب مظهری از مسائل فرهنگی است و بسیاری از افرادی که پوشش اسلامی در جامعه ندارند، از نظر ریشه‌های فرهنگی اعتقادات بسیار عمیقی دارند و از آرمان‌های ملی و دینی خود دفاع می‌کنند.
هزینه در مسائل فرهنگی، سرمایه‌گذاری است
وی گفت: بنابراین در مسائل فرهنگی دولت و حاکمیت باید هزینه بیشتری کنند چراکه هزینه در مسائل فرهنگی هیچ ضرری ندارد و یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
نماینده مردم اردستان در مجلس شورای اسلامی در خصوص وضعیت کنونی حجاب و عفاف در جامعه، افزود: در نخستین جلسه‌ای که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم ایشان تعبیری را در مورد مسائل فرهنگی به کار بردند تحت عنوان "ولنگاری" فرهنگی. این امر نشان می‌دهد مسائل فرهنگی در جامعه ما رها است. در کمیسیون فرهنگی مجلس چهار یا پنج مجموعه اصلی داریم که با ما ارتباط مستقیم دارند. از جمله وزارت ارشاد، صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی و چند سازمان دیگر. تعدد این سازمان‌ها، کمبود بودجه و نوع نگرش‌های متفاوتی که گاهی در تغییر دولت‌ها دیده می‌شود سبب می‌شود که تصمیمات فرهنگی مقطعی و موضعی باشد.
ریشه‌های عمیق فرهنگی، سبب تاب آوردن مقابل تهاجم فرهنگی می‌شود
طباطبایی نژاد، اظهار کرد: مجموع فعالیت‌های فرهنگی که در نظام اسلامی در حال انجام است جوابگوی هجمه خارجی دشمنان نیست، اگر چه به دلیل ریشه‌های عمیق فرهنگی، تاب آورده‌ایم و حرکت فرهنگی ما متوقف نشده و در حال حرکت است.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: در خصوص حجاب و عفاف دو موضوع داریم، یکی موضوع قانون که در ابتدای حکومت جمهوری اسلامی در این خصوص قانون‌گذاری شده است و عمل به این قانون ابزار خودش را می‌خواهد. این ابزاری که هم‌اکنون تعریف شده است جوابگو نیست یا این ابزاری که برای رعایت قانون گذاشته شده با واقعیت‌ها هم‌خوانی ندارد، به این معنا که اگر قانونی وضع می‌شود ابزار اجرای آن قانون هم باید هم‌خوانی داشته باشد. وقتی می‌گوییم در ایران اسلامی طبق آن چیزی که در شرع مقدس تعیین شده خانم‌ها باید حجاب خود را رعایت کنند باید در قانون ذکر می‌شد که چگونه این امر را ترویج و تعمیم دهیم.
به حجاب و عفاف باید به عنوان گفتمان دینی و فرهنگی نگاه شود
وی افزود: در اول انقلاب حجاب و عفاف بهتر رعایت می‌شد، اما هم‌اکنون به دلیل برخی از مسائل فرهنگی که در داخل و خارج ایجاد شده است این امر کمرنگ شده است. روی قانون حجاب و عفاف کارهای زیادی شده است و در دست کار است. اما بحث دیگری که مهمتر از بحث قانون است این است که حجاب و عفاف یک گفتمان دینی است به این معنا که باید به شکل یک گفتمان دینی و فرهنگی به این مقوله نگاه کرد. وقتی به عنوان یک خط کش قانونی به آن نگاه می‌کنیم آن محدودیت‌ها و محرومیت‌ها به ذهن می‌آید، اما وقتی به عنوان یک گفتمان دینی و مذهبی به آن نگاه کنیم سبب ایجاد رغبت می‌شود.
نماینده مردم اردستان در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: قانون برای وقتی است که این گفتمان به اندازه خودش ترویج پیدا نکرده باشد، اما وقتی گفتمان حجاب و عفاف ترویج پیدا کند و در جامعه بروز و ظهور پیدا کند دیگر نیاز به مأموران اجرای قانون نیست. پس مهمتر از هر چیزی پرداختن به گفتمان دینی عفاف و حجاب است که باید نهادهای مختلف حیا را که به عنوان زیرساخت اخلاق اسلامی است مهمترین ریشه و زیرساخت مسائلی اخلاقی کشور قلمداد کنند. پس باید به اصلِ بحث حیا و عفت به عنوان یک گفتمان دینی و مذهبی بپردازیم.
طباطبایی نژاد خاطرنشان کرد: پرچم حیا، بحث حجاب و عفاف قرار گرفته است، اما واقعیت این است که بحث حیا و عفت خیلی بالاتر از موضوع حجاب است. در صدا و سیما و مراکز علمی و تحقیقاتی از همه ابزارها باید استفاده کنیم تا فرهنگ این گفتمان گسترش پیدا کند و اهمیت این گفتمان برای مردم تبیین شود.