چاپ

پیام سپاهان - ترازوی ابوریحان که یکی از دقیق‌ترین ترازوهای تاریخ علم جهان است، قاعده یافتن سمت قبله و ساختن محراب مساجد و جذر و مد رودها و نهرها از جمله اکتشافات، اختراعات و تحقیق‌های ابوریحان بودند.
به گزارش خبرنگار ایسنا-منطقه اصفهان، لیلا میرشمشیرگران شامگاه چهارشنبه در نشست باشگاه نجوم ادیب وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان با محوریت " گنجینه ریشه‌های کهن ایرانی در آثار ابوریحان بیرونی، اظهار کرد: بیش از هزار سال است که از تولد ابوریحان می‌گذرد و چند سالی‌ست در تقویم سیزدهم شهریور ماه به نام روز بزرگداشت این دانشمند نامگذاری شده است، البته وی در روز سوم ذی‌الحجه متولد شده است.
وی با بیان اینکه نام اصلی ابوریحان، محمدبن احمد بیرونی است، افزود: او فرزند ابوجعفر احمدبن علی اندیجانی، اخترشناس دربار خوارزم‌شاه در رصدخانه گرگانج بود؛ مادرش نیز مهرانه نام داشت و پیشه‌اش مامایی بود.
وی ادامه داد: ابوریحان پس از فوت پدرش تحت حمایت تعلیمی و مالی خانواده آل عراق قرار گرفت و نزد ابونصر عراق، هندسه اقلیدسی و نجوم بطلمیوسی را آموخت. وی پس از برچیده شدن حکومت آل عراق به ری سفر کرد و در آن مکان با سُدس فخری (سازه ای که در ستاره شناسی قدیم مورد استفاده بوده) آشنا شد و رساله‌ای در مورد طریقه کار با آن تالیف کرد.
این مدرس و پژوهشگر نجوم تصریح کرد: ابوریحان در سن 25 سالگی توانست قرار رصد ماه گرفتگی مشترکی با ابوالوفا بوزجانی بگذارد؛ بوزجانی در آن زمان تقریبا 57 ساله بود و از دانشمندان بزرگ عصر خود به حساب می‌آمد؛ در این تصمیم، مقرر شد ابوریحان در کاث و ابوالوفا در بغداد گرفتگی را تماشا کنند.
میرشمشیرگران خاطرنشان کرد: مقصد بعدی سفر بیرونی به فرین و شهریار کوه معروف به پدشخوارگر بود؛ در آنجا با مرزبان بن رستم بن شروین (صاحب مرزبان نامه) ملاقات کرد؛ ابوریحان در ادامه سفر در طلب علم به جرجان رفت و نسخه مقدماتی کتاب آثار الباقیه را تهیه و به قابوس بن وشمگیر (صاحب قابوس نامه) تقدیم کرد.
این مدرس نجوم اظهار کرد: بیرونی روش جدیدی را با استفاده از محاسبات مثلثاتی برای محاسبه شعاع و دور زمین بر اساس زاویه بین خط افقی و افق حقیقی از بالای کوه با ارتفاع مشخص توسعه داد؛ وی ارتفاع کوه را با طی کردن 2 نقطه از سطح دریا با فاصله مشخص از هم جدا و سپس اندازه‌گیری زاویه بین دشت و بالای کوه برای هر 2 نقطه را محاسبه کرد.
میرشمشیرگران با اشاره به اینکه بیرونی هم دوره بوعلی سینا بود که در اصفهان می‌نشست و با هم مکاتبه و تبادل نظر فکری داشتند، گفت: از سال 395 تا 403 هجری نخستین ارتباط پرسش و پاسخی بین ابوریحان و ابن سینا که هشت سال از او جوان‌تر بود شکل گرفت و سال‌ها ادامه یافت.
وی خاطرنشان کرد: بیرونی که به زبان‌های یونانی، هندی و عربی هم چیره بود، کتب و رسالات بسیار که شمار آن به بیش از 146 و به نقل از برخی منابع تا 153 اثر می‌رسد، نوشت؛ اما امروز تنها حدود 35 اثر از او باقی مانده است؛ جمع سطور آثار او بالغ بر 13 هزار است؛ بیرونی در رساله‌ای که به سال 427 در سن 65 سالگی در بیان مولفات محمدبن زکریای رازی نوشت، تالیفات خود را تا همین سال شرح داد و تعداد کتاب‌هایش را تا آن زمان 113 نسخه برشمرد.
میرشمشیرگران ادامه داد: قره الزیجات، الجماهر، سایه‌ها، تحقیق ماللهنه، سدس، تحدید، چگالی‌ها، وترها و استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب از جمله کتاب‌های ابوریحان بیرونی هستند.
وی به بخشی از اکتشافات، اختراعات و تحقیق‌های ابوریحان اشاره کرد و گفت: استخراج جَیب (SIN) یک درجه، قاعده تسطیح کره و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی، چاه آتزین، ترازوی ابوریحان که یکی از دقیق‌ترین ترازوهای تاریخ علم جهان است، قاعده یافتن سمت قبله و ساختن محراب مساجد، حرکت خاصه و سطحی خورشید، خاصیت فیزیک الماس و زمرد و جزر و مد رودها و نهرها از جمله اکتشافات، اختراعات و تحقیقات ابوریحان است.
انتهای پیام