پرندگان مهاجر روزها پرواز طاقت فرسا براي گريز از سوز و ساز سرماي زمستان نواحي شمال را به اميد تجربه گرماي روح بخش گاو خوني به جان مي‌خرند اما تالاب پر سخاوت فلات مرکزي ايران تن خشک و بي روح خود را براي اين تازه مسافران غريب از وطن، به تماشا مي‌گذارد.

براي پرندگاني که از قافله دسته مهاجران زمستاني جا مي‌مانند، دست روزگار بساط مرگي موهوم همراه با بي آبي و بي غذايي را در تالاب از پا افتاده گاوخوني مي‌گستراند و براي پرندگان با تجربه‌تري که سال هاست با داستان سرزمين‌هاي خشک و به نيستي نشسته خو گرفته‌اند، نخستين نگاه به گاوخوني پرواز بيشتر به عرض‌هاي پايين‌تر و تحمل خستگي راه براي رسيدن به سر پناهي امن را به صورت غريزي و شرطي بر آن‌ها تحميل مي‌کند.

به گفته مريم اميدي، کارشناس ارشد محيط زيست طبيعي به صورت کلي مهاجرت پرندگان همواره از عرض‌هاي شمالي‌تر جهان و از نواحي سيبري و روسيه به سمت عراضي جنوبي‌تر انجام مي‌شود و فصل مهاجرت اين پرندگان نيز از اواسط و اواخر شهريور ماه هر سال آغاز شده و تا پايان سال ادامه مي‌يابد.

وي با اشاره به وضعيت توپوگرافي اصفهان و نقش اين شهر در مهاجرت سالانه گونه‌هاي مختلف پرندگان افزود: اصفهان در فلات مرکزي ايران قرار گرفته است و اگر چه در معناي عام فلات مرکزي ايران به صورت عمده خشک بوده و ميزان بارندگي سالانه نيز در آن اندک است اما اکوسيستم‌هاي آبي اين منطقه نقش بسيار مهمي در ادامه مسير مهاجرت انواع پرندگان به عرض‌هاي جغرافيايي پايين‌تر دارد.

اين کارشناس ارشد محيط زيست طبيعي گفت: پرندگان مهاجر براي تجديد قوا و کسب توان کافي براي ادامه مهاجرت خود نيازمند استراحت و استفاده از منابع غذايي تالاب‌هاي موجود در فلات مرکزي ايران هستند و اگر در اين مسير با مسائل و مشکلات غير قابل انتظار و غير مترقبه از جمله مشکلات طبيعي و يا انساني رو به رو شوند مجبور هستند با صرف نظر از منابع مهم تغذيه‌اي تالاب‌ها و اکوسيستم‌هاي آبي فلات مرکزي به حرکت خود به سمت عرض هاي پايين تر ادامه دهند.

اميدي با تقسيم مشکلات مسير راه پرندگان مهاجر به دو دسته طبيعي و انساني ادامه داد: کمبود آب، نبود اکوسيستم‌هاي آبي و تالابي و نبود منابع تغذيه‌اي جزئي از مشکلات طبيعي اين پرندگان و شکار غير مجاز و يا خطر صيد از جمله مشکلات انساني است که جمعيت اين گروه مهمان را هر ساله تهديد مي‌کند.

وي افزود: اهميت وجود منابع و اکوسيستم‌هاي آبي و تالابي براي پرندگان کنار آبزي به اندازه پرندگان خشکي زي و شکارچي نيست چرا که الگوي زندگي و وضعيت تغذيه‌اي اين دو نوع پرنده با يکديگر متفاوت است.

اين کارشناس ارشد محيط زيست طبيعي با اشاره به خشکي تالاب گاو خوني تصريح کرد: تداوم خشکسالي‌ها در رودخانه زاينده رود و تالاب گاوخوني باعث شده که غناي تغذيه‌اي اين نواحي در گذر زمان بسيار ناچيز شود و نبود جلبک‌هاي کافي از يک سو و عدم حضور فيتوپلانگتون‌هاي سطحي از سوي ديگر باعث شده تا در فصل مهاجرت گونه‌هاي مختلف پرندگان به منابع آبي و تالابي اصفهان در سال جاري نه تنها شاهد تعدد گونه‌هاي جانوري نباشيم بلکه تنها گونه‌هاي مختلفي از کاکايي‌هاي سر سياه همه چيز خوار و تعدادي معدودي از اردک‌ها در اطراف رودخانه ديده شوند.

اميدي در تبيين مفهوم تعداد گونه و فراواني جمعيت جانداران يک اکوسيستم خاطر نشان کرد: به طور حتم تعداد گونه‌هاي پرندگان مهاجر به فلات مرکزي کشور از جمله رودخانه و تالاب گاوخوني نسبت به سال‌هاي گذشته به ميزان زيادي کاهش يافته است و حضور پرندگان در اين نواحي نيز محدود به گونه‌هاي محدودي شده که به تعداد زياد در نواحي مختلف کنارآبزي و سطح رودخانه ديده مي‌شوند و از دانه‌هاي حاصل از پوشش‌هاي گياهي ايجاد شده در زمان خشکسالي استفاده مي‌کنند.

وي اظهار کرد: اين پرندگان در مسير مهاجرت خود به تدريج به عرض‌هاي جغرافيايي پايين‌تر حرکت مي‌کنند و اواخر بهمن براي بازگشت به نواحي شمالي‌تر دوباره از فلات مرکزي ايران مي‌گذرند اگر چه اين پرندگان در آن زمان ديگر آبي در زاينده رود نخواهند ديد اما مجبور هستند براي ادامه بقاي خود باز هم به پرواز ادامه دهند و همه مسير را براي يافتن آب و منابع اکوسيستم آبي که غني از مواد مغذي براي استراحت آن‌ها باشد جست و جو کنند.

اين کارشناس ارشد محيط زيست طبيعي گفت: پرندگان گاه در مسير خود براي استراحت از حوضچه‌هاي تصفيه فاضلاب و يا از منابع تغذيه‌اي کشاورزان استفاده مي‌کنند با اين وجود بايد ديد که آيا اين منابع موقت قدرت تأمين مايحتاج روزانه بدن آن‌ها را دارد يا خير؟

اميدي با اعتقاد به وضعيت منحصر به فرد تالاب گاو خوني از نظر پوشش گياهي و وضعيت جغرافياي منطقه‌اي در سال‌هاي گذشته به نبود برخي گونه‌هاي ارزشمند جانوري اشاره کرد و ادامه داد: بسياري از انواع پرندگان کم ياب منطقه‌اي از جمله فلامينگوها سالانه براي زمستان گردي و يا مهاجرت تالاب گاوخوني را انتخاب مي‌کردند اما سال‌ها است که خشک شدن اين تالاب باعث عدم حضور اين پرندگان در منطقه فلات مرکزي ايران شده است.

وي تجربه پرندگان را عامل مهمي براي حفظ جان آن‌ها در مسير مهاجرت دانست و تصريح کرد: پرندگان با تجربه در مسير حرکت خود به عرض‌هاي جغرافيايي پايين‌تر هرگاه با مشکلات انساني يا طبيعي از جمله خشک‌سالي اکوسيستم‌هاي هر ساله رو به رو شوند مي‌توانند مسيرهاي جديدي را يافته و جان خود را نجات دهند با اين وجود مي‌توان گفت که خطرات جاني همواره پرندگان جوان‌تري که سال هاي ابتدايي مهاجرت خود را مي‌گذرانند تهديد مي‌کند.

http://www.sepahannews.ir/fa/News/1794/با-تجربه‌ها-عبور-مي‌كنند؛-جوان‌ترها-مي‌ميرند