چاپ

پیام سپاهان - روزنامه نسل فردا در ستون سرمقاله خود مطلبی را با عنوان " شایعه قحطی در ایران و پیامدهای آن" به قلم زهرا کریمی منتشر کرد.
در این مطلب آمده است : این روزها شرایط اقتصادی مردم شرایط خوبی نیست ؛ چیز جدیدی هم نیست از قدیم در چنین شرایطی عده‌ ای ثروتشان دو چندان می ‌شد، عده ‌ای از گرسنگی جان می ‌سپردند و عده‌ ای هم از آب گل ‌آلود ماهی می‌ گرفتند و با انبار کردن ما یحتاج مردم آن را به چند برابر قیمت می‌ فروختند و بی‌ توجه به وضعیت معاش مردم بر ثروت خود می‌ افزودند ، هنوز هم این افراد هستند و به‌ دنبال منفعت خود تمام اخلاقیات را زیر پا می‌ گذارند، کسانی که ما به نام محتکر می‌ شناسیم ؛ اما در روزهای اخیر، خبری به نقل از رئیس اتاق بازرگانی تهران در رسانه‌ ها منتشر شد که فضای اقتصادی کشور و نیز جو روانی ‏ایجاد شده در میان مردم را به‌ شدت متأثر کرد و حتی باعث شد بسیاری از مردم به نگرانی بیفتند که چگونه باید با یک وضعیت ‏اقتصادی وحشتناک ، بدتر از هر چیزی که تاکنون تجربه کرده‌ اند، رو به‌ رو شوند.‏
مسعود خوانساری گفته بود : « اگر وضعیت اقتصادی کنونی ایران به شکل فعلی ادامه یابد، تا سه ماه آینده ‏قحطی کالا و مواد اولیه در بازار خواهد بود . » به نظر می ‌آید اظهارات مذکور بیش از آنکه دلیل منطقی و قابل ‌قبولی داشته باشد، تنها با استفاده از جو روانی ایجاد شده در جامعه و آمادگی ‏ذهنی برای پذیرش شایعه ‌های این ‌چنینی بیان شده است .‏ پرسشی که درباره اظهارات مذکور به ذهن می‌رسد این است که ادعای قحطی کالا و مواد اولیه آن‌ هم تا سه ماه آینده بر چه پایه و ‏اساسی عنوان ‌شده است؟
کدام آمار و ارقام چنین موضوعی را تائید می ‌کند ؟ اینکه تنها بگوییم مقداری کالا در گمرک مانده و‏ اجازه ترخیص ندارند، می‌ تواند توجیه ‌کننده این ادعا باشد؟ مشکلات ارزی ماه‌ های اخیر و تخلفات صورت‌ گرفته باعث شد تا ترخیص برخی کالاها در گمرک با مشکل رو به‌ رو شوند.
از ‏طرفی هم‌ زمان با این مسئله ، بسیاری شروع به انبار واحتکار کالا کردند . فضای روانی ایجاد شده نیز باعث شد تا مردم به خرید های ‏غیرمتعارف روی بیاورند ؛ به‌ طور مثال، درباره پوشک، چنین اتفاقی رخ داد و ضمن افزایش قیمت، به ‌دلیل افزایش ناگهانی ‏تقاضا ، این محصول در بازار کمیاب شد ؛ اما بر هیچ‌ یک از آگاهان اقتصادی پوشیده نیست که بخشی از این اتفاق ناشی از جوی ‏بود که درباره کمبود پوشک و نیز افزایش بیش ‌از پیش قیمت ایجاد شده بود ؛ به بیان ساده‌ تر شایعه شد که هم ‏پوشک دچار قحطی خواهد شد ، هم قیمت آن بالاتر خواهد رفت ؛ در نتیجه مردم به‌ جای مصرف عادی خود ترجیح دادند مقداری ‏بیش ‌از حد معمول مثلاً برای مصرف چند ماه خود خریداری کنند که این موضوع به ‌نوبه خود به کمبود در بازار دامن زد .‏ اکنون یک چهره اقتصادی چنین شایعه و جوی را درباره همه کالا های اساسی رواج داده و از یک قحطی در سه ماه آینده خبر داده است .آیا چنین شایعه‌ ای نمی ‌تواند باعث هجوم مردم به بازار برای خرید کالاهای اساسی و انبار کردن آن در منزل از ترس نا یاب ‌شدن ‏آن در سه ماه آینده شود؟
نکته قابل‌ تأمل ‌تر این است که در چنین شرایطی مردم به ‌صورت طبیعی حتی قیمت کالا را نیز از ‏اولویت‌ های اساسی خود خارج می ‌کنند و حاضرند کالا های موردنیاز خود را به هر قیمتی بخرند و انبار کنند تا مبادا در ‏سه ماه آینده به ‌طور کامل نایاب شود .‏ اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بیش از همه ، ‌کسانی سود خواهند برد که کالاهای وارداتی را در بازار انبار کرده و قصد دارند همه آن ‌ها را به ‏قیمت گزاف و غیر واقعی به ‌صورت دفعی و یکجا به مردم بفروشند و به سود هنگفتی دست یابند.‏
با این توضیحات، آیا اظهارات رئیس اتاق بازرگانی تهران به نفع این دسته از افراد و فعالان اقتصادی نیست و آیا به خالی‌ شدن ‏انبارهای آن‌ ها و فروش اجناسشان به قیمت‌ های گزاف و غیرواقعی در فضای اقتصادی آشفته کنونی کمک نمی‌ کند ؟ آیا رئیس اتاق بازرگانی تهران عامدانه این سخن را به زبان آورده یا تنها از روی نا آگاهی یا حتی برای دیده‌ شدن در رسانه ‌ها ؟ نکته دیگر اینکه فردی که این اظهارات را بیان کرده ، نه یک مسئول دولتی اقتصادی بلکه یک مدیر اقتصادی بخش خصوصی است و چیز عجیبی نیست که در سخنان خود ، منافع صنف خود را در نظر گرفته و به نفع خود و همکارانش اظهارنظر کند ؛ اتفاقی که در اظهار نظر اخیر نیز به ‌وضوح رخ داده است .
چنین اتفاقی مسبوق به سابقه نیز هست ؛ در دی‌ ماه سال 90، اسداله عسگر اولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، از قحطی در ایران در شش ماه آینده خبر داد و گفت : « به نظر می ‌رسد با توجه به واردات کالا با دلار 1600تومانی و مشکلات تولید در شش ماه آینده با کمبود بسیاری از کالا ‌ها و قحطی در کشور مواجه خواهیم شد که برای تهیه آن ‌ها یا باید متوسل به قاچاق شویم یا اینکه هزینه بسیاری بابت قاچاق بپردازیم . » این اظهارنظر و اظهارا تی از این ‌دست باعث شد تا مردم ضمن هجوم به فروشگاه ‌های زنجیره‌ ای، با خرید ‌های کلان، باعث خالی ‌شدن انبار‌ها شوند.
شش ماه پس از اظهارات عسگر اولادی اما ، اگرچه اوضاع ارزی کشور با بحران رو به‌ رو شده بود، اما خبری از قحطی نبود.اکنون هفت سال بعد ، همان سناریو در حال تکرار است و مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران خبر از قحطی در سه ماه آینده داده است.
اگر چه اظهارات او اندکی هوشمندانه ‌تر از اظهارات عسگر اولادی است و خوانساری قید « درصورت ادامه وضعیت اقتصادی به شکل کنونی » را نیز به آن اضافه کرده تا بلکه از انتقاد های احتمالی بعدی ، در امان بماند . البته رئیس اتاق بازرگانی تهران از اظهار نظر خود نتیجه دیگری را نیز می‌ تواند بگیرد.
خوانساری در اظهاراتش از « 139 هزار کانتینر » شامل هفت‌ میلیون تن کالا و 2/5میلیون تن ‏کالای اساسی سخن به میان آورده که در گمرک باقی ‌مانده و اجازه ترخیص ندارد‎.‏ حال اظهارات فعلی او در خصوص قحطی در سه ماه آینده ، چه ‌بسا بتواند به دولت برای صدور اجازه ترخیص این کالاها فشار مضاعفی وارد کند.
7141/ 6022