چاپ

پیام سپاهان - اصفهان - پدیده خودکشی یکی از آسیب های اجتماعی جدی امروز به اعتقاد کارشناسان نیازمند بررسی دلایل زیست شناختی، ژنتیکی، روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی است تا بتوان با اطلاع رسانی و آگاهی بخشی خانواده ها از این معضل روز افزون جامعه پیشگیری کرد.
به گزارش ایرنا، بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، خودکشی پانزدهمین علت مرگ در جهان به شمار می‌آید و 14 درصد از کل مرگ و میرهای جهان را تشکیل می‌دهد.
بر پایه همین گزارش در سال 2016 میانگین جهانی خودکشی 10.6 و در ایران 4.1 در هر صد هزار نفر بوده است که نشان می دهد نرخ خودکشی در کشورمان کمتر از نصف میانگین جهانی است.
سازمان بهداشت جهانی جایگاه ایران در مرگ ناشی از خودکشی را رتبه 164 از مجموع 183 کشور گزارش کرده است.
بر اساس گزارشی ارایه شده از سازمان پزشکی قانونی بیشترین میزان خودکشی از سال های 87 تا 96 در استان های تهران، کرمانشاه، فارس و خوزستان و کمترین میزان مربوط به خراسان جنوبی، سمنان و یزد بوده است.
کارشناسان و روان شناسان تاکید دارند که خودکشی یک مساله پیچیده است و دلایل متعددی مانند زیست شناختی، ژنتیک، روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی دارد و لازم است عوامل و سرنخ های آن به خوبی به اطلاع مردم و خانواده ها برسد تا بتوان از این این معضل پیشگیری کرد.
سیمه حسینی کارشناس بهداشت خانواده در گفت و گو با ایرنا معتقد برای کاهش این آسیب اجتماعی نیاز به برنامه ریزی منسجم و هماهنگ شده بین دستگاه های اجرایی و نهادهای مرتبط فرهنگی و اجتماعی از جمله آموزش و پرورش، نیروی انتظامی، بهزیستی، فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشکل های مردم نهاد است تا با شناسایی هرچه بیشتر عوامل موثر در این پدیده، با آموزش و اطلاع رسانی از بروز آن جلوگیری کنند.
وی اظهارداشت : به منظـور اثربخشـی بهتـر برنامه ‌هـا و تخصصـی شـدن فعالیت ‌هـای پیشـگیری بهتر است بین سـازمان‌ های مسـئول، تقسـیم کار انجـام گیـرد.
وی خودکشـی جوانـان را اغلـب ناشی از عـدم رشـد مهارت ‌هـای مقابله ‌ای برشمرد و خاطرنشان کرد : بنابرایـن برای پیشـگیری اولیـه، مهارت‌ هـای مقابلـه‌ای؛ به خصـوص مهـارت حــل مسـاله، توســط وزارت آمــوزش و پــرورش، وزارت علــوم و معاونــت آمــوزش وزارت بهداشــت بــه دانش‌آمــوزان و دانشــجویان آمــوزش داده شــود.
پیگیری های خبرنگار ایرنا نشان داد که آماری از میزان خودکشی در استان اصفهان وجود ندارد و مدیران و کارشناسان بهزیستی، پزشکی قانونی و مرکز بهداشت اصفهان اعلام کردند که اجازه اعلام آمار را ندارند با این حال برخی آمار اعلام شده از سوی مسوولان کشوری نشان می دهد که اصفهان در رتبه های بالای این آسیب اجتماعی قرار ندارد.
** گروه های در معرض خطر خودکشی چه کسانی هستند؟
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که توسط مرکز بهداشت اصفهان در اختیار خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز اصفهان قرار گرفت، گروه های در معرض خطر خودکشی را دانش آموزان، زنان خانه دار متاهل بین 15 تا 30 سال ، دانشجویان ، بچه های طلاق یا بی سرپرست ، خانواده های معتاد و بیکار ، زنان بی سرپرست ، بیماران صعب العلاج ، حاشیه نشین ها ، مهاجران و بازنشستگان تشکیل می دهند.
گروه های پر خطر در زمینه خودکشی نیز بیماران افسرده یا دارای سایر اختلالات روانپزشکی، اقدام کنندگان به خودکشی با سابقه قبلی، سابقه فامیلی خودکشی و افراد دارای افکار خودکشی هستند.
اختلالات روانپزشکی از نظر خطر خودکشی نیز به ترتیب شامل افسردگی، اختلالات شخصیت (ضد اجتماعی ، مرزی ، صفات تکانشگری ، پرخاشگری و تغییرات خلقی) ، سوء مصرف مواد مخدر و الکل، اسکیزوفرنیا و اختلالات روانپزشکی ناشی از علل عضوی است.
بر اساس تحقیقات بعمل آمده ، بیماری‌های جسمی که با افزایش خطر خودکشی مرتبط هستند نیز شامل دیابت ، مولتیپل اسکلروزیس (MS) ، بیماری‌های مزمن کلیوی و کبدی، بیماری‌ های استخوان و مفاصل با درد مزمن ، بیماری ‌های قلبی عروقی و عصبی عروقی ، بیماری‌ های مغز و اعصاب ، آسیب ‌های نخاعی ، ضربه مغزی و سکته مغزی ، ایدز و انواع سرطان است.
افرادی که معلولیت هایی مانند اشکال در بینایی، شنوایی یا راه رفتن دارند در معرض خطر خودکشی هستند.
*** بیشترین خودکشی مربوط به جوانان زیر 30 سال است
همچنین بر اساس آمارهای جهانی، خودکشی در 2 گروه سنی جوانان 15 تا 35 سال و افراد مسن بیش از 75 سال بیشترین میزان را دارد.
بر اساس آمارهای مربوط به خودکشی در ایران، بالاترین میزان خودکشی مربوط به جوانان زیر 30 سال است.
به گفته کاهانی معاون پژوهشی سازمان پزشکی قانونی کشور، میزان خودکشی در سال‌ 96 در بین افراد زیر 18 سال 8.6 درصد، 18 تا 24 سال 20.5 درصد، 25 تا 29 سال 15.4 درصد و 30 تا 39 سال 24 درصد بوده است.
افراد مطلقه ، بیوه و مجرد خطر بیشتری برای خودکشی نسبت به افراد متأهل دارند، کسانی که به تنهایی زندگی می‌کنند یا جدا شده‌اند نیز آسیب ‌پذیری بیشتری دارند.
در میان رسته های شغلی در جهان، پزشکان، دامپزشکان، داروسازان و کشاورزان بالاترین میزان ‌های خودکشی را دارند.
*** افراد بیکار، زنان بیکار و دانش آموزان بیشترین خودکشی را دارند
بر اساس گزارش وزارت بهداشت در مطالعاتی که در ایران صورت گرفته مشخص شده است که افراد بیکار ، زنان خانه دار و دانش آموزان بالاترین میزان خودکشی را دارند.
به اعتقاد کارشناسان از دست دادن شغل با افزایش خطر خودکشی مرتبط است همچنین کسانی که از مناطق روستایی به شهری یا کشوری دیگر مهاجرت می کنند مستعد رفتارهای خودکشی هستند.
بیشتر کسانی که خودکشی می کنند برخی وقایع فشارزای زندگی را در سه ماه قبل از فوت تجربه کرده اند، از جمله این وقایع می توان به مشکلات شخصی مانند مشاجره با همسر، خانواده و دوستان یا افراد مورد علاقه، طرد شدن مانند جدایی از خانواده و دوستان، فقدان چیزی یا کسی مانند شکست مالی یا داغدیدگی، مشکلات شغلی مانند از دست دادن شغل ، بازنشستگی ، مشکلات مالی، تغییرات در اجتماع مانند تغییرات سریع در اوضاع سیاسی و اقتصادی و سایر فشارهای روانی مانند احساس شرمندگی یا نگرانی از مقصر شناخته شدن اشاره کرد.
همچنین به گفته کارشناسان، در دسترس بودن سریع روش خودکشی عامل مهمی در تعیین اینکه آیا آن فرد خودکشی خواهد کرد یا نه می‌ باشد، کاهش دسترسی به وسایل خودکشی یک استراتژی موثر پیشگیری از خودکشی است.
بخش کوچکی از خودکشی ها نیز شامل افرادی می شود که در زندگی واقعی از طریق رسانه ها با خودکشی مواجه شده اند و ممکن است تحت تاثیر رفتار خودکشی مربوطه واقع شوند.
*** چگونه شخص با افکار خودکشی را شناسایی کنیم؟
برخی از روانشناسان می گویند افرادی که دارای افکار خودکشی هستند نشانه‌ هایی دارند که باید در رفتار یا سابقه قبلی آنها جستجو کنیم .
از جمله این نشانه ها می توان به رفتارهای کناره‌گیری از جامعه ، ناتوانی در برقراری ارتباط با خانواده و دوستان ، بیماری‌ های روانپزشکی ، الکلیسم ، اضطراب ، تغییر در شخصیت، تحریک‌ پذیری، بدبینی، افسردگی ، تغییر در عادات خوردن یا خوابیدن ، اقدام قبلی به خودکشی ، احساس گناه، بی‌ ارزشی یا خجالت ، فقدان مهم و جدید مانند مرگ، طلاق و جدایی اشاره کرد.
سابقه فامیلی خودکشی ، تمایل ناگهانی برای سر و سامان دادن به امورشخصی یا نوشتن وصیتنامه ، احساس تنهایی، بیچارگی یا نا امیدی، یادداشت در مورد خودکشی، بیماری جسمی و اشاره های مکرر در مورد مرگ یا خودکشی نیز از دیگر نشانه های افراد دارای افکار خودکشی است.
*** والدین و مربیان سرنخ های خودکشی را بشناسند
با توجه به اینکه بخشی از خودکشی ها در بین دانش آموزان رخ می دهد روان شناسان و روان پزشکان تاکید دارند که باید توجه ویژه ای به آنها در خانواده ها و مدارس صورت گیرد.
یک روان پزشک که در مرکز مشاوره دانشگاه اصفهان فعالیت دارد با تاکید بر اینکه لازم است والدین و مربیان با سرنخ ها و نشانه های خودکشی آشنا شوند، گفت : آنها با آموزش هایی که در این زمینه می بینند باید بتوانند پیام هایی که در این رابطه از سوی فرزندان یا دانش آموزانشان دریافت می کنند را تحلیل کرده و نشانه های احتمالی را شناسایی کنند.
سهیلا صلاحی در گفت و گو با ایرنا، برخی از این پیام ها را گوشه گیری، کم حرف شدن و افت تحصیلی ذکر و اضافه کرد : مشاوران مدارس باید دوره های آموزشی مناسب در این زمینه را برای خانواده ها برگزار و در این زمینه اطلاع رسانی کنند.
این روانپزشک با بیان این که عوامل بسیاری در خودکشی موثر است، تصریح کرد : امروزه نقش مسائل اجتماعی نسبت به سایر مسائل پر رنگ تر و بی انگیزگی، امید نداشتن، کمبودهای مالی، اختلاف طبقاتی، فقر، مهاجرت ها و اعتیاد از عوامل اساسی در خودکشی شده است.
صلاحی، گسترش فضای مجازی و شبکه های ارتباط جمعی را نیز از عوامل موثر در پر رنگ تر شدن مسائل اجتماعی در بحث خودکشی دانست و گفت : امروز جوانان و نوجوانان به واسطه فضای مجازی ، بیشتر می بینند و می فهمند و متوجه اختلاف طبقاتی خود می شوند لذا بیشتر دچار افسردگی و بحران روحی روانی می شوند.
وی خواهان اطلاع رسانی بیشتر رسانه ها از جمله رادیو و تلویزیون و همچنین شبکه های بهداشت درباره علائم خودکشی شد و تاکید کرد که لازم است آگاهی مردم در این زمینه افزایش یابد.
*** اعضای خانواده برای یکدیگر وقت بیشتری در نظر بگیرند
یک کارشناس سلامت روان در مرکز بهداشت استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا با بیان این که بیشترین میزان خودکشی بین 15 تا 35 سال است، گفت : در این سنین هویت افراد شکل می گیرد و اگر مشکل ارتباطی با خانواده خود داشته باشند دچار مشکل می شوند.
شهره اخوان با بیان این که امروز با ضعف مهارت های ارتباطی در بیشتر خانواده ها مواجه هستیم، افزود : اعضای خانواده به ویژه والدین باید وقت بیشتری برای فرزندان خود و دیگر اعضای خانواده اختصاص دهند تا زمینه های خودکشی از بین برود.
به گفته وی در بسیاری از موارد، افرادی که اقدام به خودکشی کرده اند قبل از اقدام، فکر خود را به دیگران از جمله اعضای خانواده گفته اند اما این موضوع جدی گرفته نشده یا به آن بی توجهی شده است.
این کارشناس سلامت روان، کیفیت زمان برای در کنار خانواده بودن را بسیار مهم دانست و گفت : والدین می توانند برخی فعالیت های جایگزین را به جای بودن در فضای مجازی برای در کنار فرزندان خود بودن در نظر بگیرند مانند پارک یا سینما رفتن.
اخوان با بیان این که دفاتر سلامت روان اجتماعی مراکز بهداشت کشور بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت موظف به آموزش بهورزان و مراقبان سلامت درباره خودکشی هستند، اضافه کرد : بر این اساس لازم است که همه افراد بالای پنج سال مراجعه کننده به شبکه های بهداشت و مراکز جامع سلامت از نظر اختلالات روان پزشکی و افکار خودکشی مورد غربالگری قرار گیرند.
وی با اشاره به این که افراد مستعد خودکشی در این غربالگری ها شناسایی می شوند، ادامه داد : این افراد مورد نظارت و حمایت کارشناسان مراکز بهداشت قرار گرفته و علاوه بر ارائه دوره های آموزشی توانمندسازی و مشاوره، تحت درمان روانپزشکی قرار می گیرند.
این کارشناس با اشاره به نقش رسانه ها در این موضوع، تصریح کرد : بر اساس استانداردها و معیارهای موجود، رسانه ها نباید تصاویر و روش های خودکشی را منتشر کنند و مطالب و محتوای تولید شده در آنها بیشتر با موضوع آموزش برای پیشگیری باشد.
*** موارد مشکوک به خودکشی به اورژانس اجتماعی گزارش شود
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا با بیان این که این سازمان به عنوان متولی اورژانس اجتماعی در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی مداخله دارد، تصریح کرد : یکی از این آسیب ها، خودکشی و افکار و اقدام به خودکشی است.
مجتبی ناجی با بیان این که مردم می توانند هر مورد مشکوک به خودکشی را به اورژانس اجتماعی با شماره تلفن 123 اعلام کنند، افزود : تیم های تخصصی شامل مددکار اجتماعی و روان شناس به محض دریافت چنین گزارش هایی در محل حاضر شده و خدمات روانپزشکی ارائه می کنند.
وی با تاکید بر این که پیشگیری از خودکشی، فقط به معنی مداخله در لحظه نیست، گفت : پیشگیری از این آسیب اجتماعی باید از مراحل قبل با مطالعات، تحقیقات و بررسی بالینی صورت گیرد.
وی اختلالات خلقی، افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی را از نشانه های فرد دارای افکار خودکشی برشمرد و اضافه کرد : باید بر روی مولفه هایی که باعث زمینه سازی خودکشی می شود، تحقیق کرد.
ناجی با بیان این که راه های مقابله با ناکامی و کنترل خشم و اضطراب باید توسط سازمان آموزش و پرورش، بهزیستی، مراکز بهداشت و حتی نیروی انتظامی به مردم آموزش داده شود، تصریح کرد : مرز بین اختلال و سلامت روانی بسیار باریک است لذا شناسایی به موقع این نشانه ها، کاهش عوامل خطر، تقویت عوامل محافظت بخش و امید بخش و نشاط اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردارست.
وی، خودکشی را از آسیب های اجتماعی نادر خواند و بدون اشاره به آمار، تاکید کرد که این آمار در کشور و استان اصفهان بسیار کم است اما همین آمار ناچیز نیز باید جدی گرفته شود.
3011/6026/