چاپ

پیام سپاهان - اصفهان- اجرای هفتمین سوگواره ملی نغمه های عاشورایی؛ در حسینیه اعظم تخماقلو بوئین میاندشت واقع درغرب اصفهان، مسافران و گردشگران بسیاری را در روزهای آخر ماه صفر به سوی این روستا روانه کرده است.
به گزارش ایرنا، 'تخماقلو' روستایی از توابع بخش دهستان کرچمبوی شمالی شهرستان بوئین و میاندشت است که در فاصله 20 کیلومتری ازمرکز این شهرستان قرار دارد.
شهرت تخماقلو که قدمتی چند هزار ساله دارد به قلعه های زیبای آن است. قلعه های هژبرپور، سرهنگ، حسین علی خان، مهر علی خان و حمام تاریخی تخماقلو از بناهای تاریخی این روستاست.
بر اساس یافته های باستان شناسان تخماقلو به دلیل وجود درختان سنجد فراوان در ابتدا سنجدستان (سرنجستان)نام داشته و یکی از مکانهای مهم داد و ستد در زمان خود بوده است.بعدها به دلیل اسکان قوم آق قویونلو که به دستور شاه عباس به این روستا کوچانده شدند و نیز به دلیل قدرت دربار حاکم بر این نقطه، این روستا تخماقلو نامگذاری شد.
بیشتر مردم این روستا که پیشینه آنان به دو قوم آرخ محمد و آ ق قویونلو می رسد، به دامپروری و کشاورزی مشغولند.
شهرت دیگر تخماقلو به حسینیه اعظم آن است. این مکان در روزهای پایانی ماه صفر، میزبان نوای گرم اساتید هنر تعزیه کشوراست.
برپایی عزای حسینی، شبیه خوانی و تعزیه در حسینیه روستای تخماقلو بوئین میاندشت از قدمت بیش از 200 سال برخوردار است.این مکان به عنوان یکی از قطب های تعزیه کشور شناخته شده و از گذشته های دور تا به امروز شاهد هنرنمایی بزرگان بوده است.
حسینه تخماقلو منعکس کننده نجواها و نغمه های سوزناک از حنجره تاریخ است تا بار دیگر تعزیه؛ این هنر اصیل روایتگر واقعه نینوا باشد.امسال نیز هفتمین سوگواره ملی نغمه های عاشورایی در این حسینیه در حال برگزاری است.در این سوگواره اساتید برتر تعزیه کشور گرد هم می آیند تا داستان کربلا را روایت کنند.
*خیمه گاهی در دل زاگرس
حسینیه تخماقلو را به خیمه گاهی در دل زاگرس تشبیه کرده اند. شهرت حسینیه اعظم تخماقلو گواه روشنی بر این سخن پیتر بروک، نوآورمعروف انگلیسی در تئاتر است که می گوید: " در یک دهکده دور افتاده در ایران شاهد یکی از قویترین کارهای تئاتری عمرم بودم؛ مردم با اینکه از سرانجام داستان آگاه بودند، آنچنان در سوگ قهرمان داستان خود گریه می کردند که گویی فرم نمایش به واقعیت بدل شده است. "
به گفته کارشناسان، سوگواره های نغمه های عاشورایی برگزار شده در این حسینیه از بهترین و منظم ترین سوگواره های سطح کشور بوده است.
تعزیه یکی از رسوم مذهبی چندین ساله شهرستان بوئین میاندشت است که در ایام محرم و صفر همه ساله به صورت سنتی در حسینیه این روستا برگزار می شود و تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی را به سوی خود جذب می کند.
*حسینیه ای محصور در تارو پود تاریخ
به گفته مورخان، نوع معماری به کار رفته در ساخت بنای حسینیه اعظم تخماقلو نیزبرگرفته از هنر تعزیه و نمایش است. بنایی با سکوهای بسیار که مشرف به میدان نمایش است.سکوهایی که به بلندای یک تاریخ، نظاره گر نغمه های پر سوز تعزیه خوان ها بوده است.
بنای اولیه حسینیه در سال 1215 هجری قمری به دستور حسین علی خان یاور فرزند علی جان خان تخماقلویی و توسط یک معمار خوانساری ساخته می شود.حسین علی خان؛ زمانی که با معمار خوانساری به عتبات عالیات مشرف می شوند، با الگوبرداری از مسجد کوفه و یا سامرا، حسینیه این روستا را بنا می گذارند.
معماری حسینیه به گونه ای است که از دو قسمت شبستان و محوطه ساخته شده و به گفته بزرگان سرستون های چوبی آن نیز شبیه به مساجد کوفه یا سامرا بوده است. از شبستان برای مراسم روضه خوانی و از فضای باز برای مراسم تعزیه استفاده می شد. یک حوض سنگی چند گوش در وسط حسینیه با درختچه های اطراف آن نماد نخلستان در تعزیه بوده است. دور حسینیه از حجره هایی ساخته شده که شکوه و عظمت حسینیه را هنگام برگزاری تعزیه دوچندان می کرد.
خوانین و بزرگان حجره مخصوص به خود را داشتند.در زمان سلطنت قاجاریان و حکومت ظل السلطان در اصفهان، پس از حسین علی خان یاور، فردی عاشق و مخلص به نام علی قلی خان معروف به هژبر اداره حسینیه را به دست گرفت و مراسم تعزیه خوانی و عزاداری را در این مکان برگزار می کرد. پس از وی فرزندش عبدالله خان هژبرپور راه پدر را ادامه داد و در حدود سال 1310 هجری شمسی مرمت حسینیه را آغاز کرد.
پس از پیروزی انقلاب حسینیه به صورت هیات امنایی اداره شد تا اینکه در سال 1362 با همکاری افراد خیر و کمکهای مردمی حسینیه قدیمی تخریب وبا همان نقشه قبلی؛ این بار هم توسط یک معمارخوانساری به نام مرحوم استاد اسماعیل کتابچی بازسازی شد. مرحوم میرزا محمد یحیایی و مرحوم حاج میرزا حسین توکلی نیز از جمله افرادی بودند که بازسازی حسینیه نقش بسزایی داشتند.
در زمان های دور مراسم تعزیه خوانی در دو ماه محرم و صفر یعنی 60 روز برگزار می شد. در گذشته به دستور خوانین، بهترین تعزیه خوان ها از را ه های دور دست دعوت می شدند و به اجرای نقش می پرداختند. خوانین نیز به رسم تبرک هدایایی را به آنان می دادند.
*حضور50 نفرازاساتید تعزیه کشور در تخماقلو
علی یحیایی عضو شورای عالی تعزیه استان اصفهان و دبیر هفتمین دوره سوگواری نغمه های عاشورایی در این خصوص به ایرنا گفت: این دوره از سوگواره نغمه های عاشورایی از هشتم تا 18آبان امسال ادامه دارد .
وی گفت: 50 نفر ازاساتید و شبیه خوانان برجسته تعزیه کشور راس ساعت 19 در این سوگواره به اجرای نقش می پردازند.
عضو شورای عالی تعزیه استان اصفهان ، افزود: این آئین هنری در 10 مجلس به ترتیب با موضوع 'شهادت حضرت زهرا(س)'، 'متوکل عباسی'، 'شهادت حضرت مسلم'، 'شهادت حربن ریاحی'، 'شهادت طفلان حضرت مسلم'، 'شهادت حضرت عباس'، 'شهادت حضرت علی اکبر وطفلان زینب (س)' ، 'شهادت حضرت قاسم'، 'شهادت امام حسین(ع)'، 'بازار شام و شهادت حضرت رقیه' به نمایش در می آید.
دبیرهفتمین سوگواره نغمه های عاشورایی افزود: این سوگواره با هدف زنده نگاه داشتن قیام عاشورا، حفظ و اشاعه فرهنگ عاشورایی و آشنایی نسل جوان با هنر اصیل ملی و مذهبی تعزیه برگزار می شود.
وی آموزش اصول و قواعد تعزیه، آسیب زدایی از تعزیه، ارتباط بین منطقه ای بین گروه های شرکت کننده و ارتقا سطح کیفی گروه های محلی، استفاده صحیح از نسخ اصیل تعزیه و ابزار و ملحقات آن و مبارزه با هجمه های فرهنگی را از دیگر اهداف برگزاری این سوگواره برشمرد.
به گفته وی تعزیه تنها هنری است که می تواند وقایع عاشورا و کرامات اهل بیت (ع) را در اذهان زنده نگه دارد، تعالی ببخشد و آن را به جهانیان معرفی کند.
یحیایی با بیان این که می توان از تعزیه به عنوان مادر تمام هنرها نام برد، افزود: تعزیه در دل خود هنرهای دیگری همچون موسیقی، طراحی، متن، شعر، نمایش و ادب فارسی را نهفته دارد.
دبیر هفتمین سوگواره نغمه های عاشورایی با اشاره به پیشینه اعتقادی و تاریخی تعزیه گفت: تعزیه هنری نمایشی ، نیایشی است که ریشه در فرهنگ هنری و اسطوره ای ایرانیان دارد و با آموزه های دینی شیعیان گره خورده است.
*برپایی نمایشگاه عکس و نسخ نفیس تعزیه در حاشیه سوگواره
دبیر هفتمین سوگواره نغمه های عاشورایی افزود: نزدیک به 180 نسخ مجالس تعزیه وهزار نسخه نفیس خطی تعزیه از گذشته در این حسینیه به یادگار مانده است .
وی گفت: در سال جاری نیز تعدادی از این نسخ در حاشیه برگزاری هفتمین دوره سوگواری به معرض نمایش گذاشته شده است.
یحیایی گفت: نسخه های به یادگار مانده بیشتر در زمینه انجم ؛ یکی از قدیمی ترین نسخه های تعزیه است که با گذشت زمان و با موقعیت جغرافیایی دستخوش تغییراتی شده است.
وی گفت: ملا مصیب ایشانی معروف به ملا مصیب افوسی و متخلص به مخلص، از کسانی بوده که در سراییدن پیش واقعه های تعزیه ید طولایی داشته و ذاکران بنام دیگری از جمله میرزا محمد یحیایی نیز در بازنویسی نسخه تعزیه دستی به قلم برده اند.
*سوگواره نغمه های عاشورایی، فرصتی برای آموزش
حسن کیخایی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بوئین میاندشت نیز با بیان اینکه این سوگواره همزمان با اربعین حسینی درتخماقلو آغاز شده است و به مدت 10شب ادامه خواهد یافت، افزود: به دلیل حضور تعزیه خوان های برتر و برجسته کشور در این سوگواره ملی فرصت مناسبی برای آموزش و یادگیری فراهم است، بنابراین گروه های تعزیه منطقه و جوانان علاقه مند به این هنر آیینی، به سوگواره به چشم یک کلاس آموزشی بنگرند و از آن بهره لازم را کسب کنند.
وی افزود: عاشقان اباعبدالله الحسین از سراسر استان و همچنین از برخی نقاط کشوربرای بهره مندی از این فضای معنوی به این روستا سفر می کنند و هنرنمایی اساتید برجسته تعزیه کشور را از نزدیک به تماشا می نشینند.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بوئین میاندشت افزود: روستای تخماقلوهمواره نگین تعزیه استان بوده و حفظ و ارتقا این جایگاه فاخر نیازمند کمک و همدلی مردم و مسئولان است.
*مشارکت داوطلبانه رمز ماندگاری سنتی 200 ساله
به گفته علی یحیایی عضو شورای عالی تعزیه استان اصفهان، یکی از دلایل استمرار تعزیه خوانی در تخماقلو، ارادت آحاد مردم این منطقه به امام حسین(ع) در مقاطع مختلف بوده است.
یحیایی افزود: تمام مخارج و هزینه های برگزاری دوره هفتم این سوگواره نیز به صورت مردمی تامین می شود و تاکنون هیچ حمایت مالی از ارگان دولتی دریافت نشده است.
همین موضوع یکی از ویژگی های منحصر به فردی است که توجه مسافران و مهمانان را به خود جلب کرده است، به طوری که بیشتر آنان با اعتقاد کامل در بازگشت از حسینیه برای رفع حاجت های خویش نذر و نیاز می کنند و پس از آنکه دعاهایشان به اجابت رسید در سال های آتی نیز به نذر خود وفادار می مانند.
حاج عزت اله شریعتی، متولد سال 1328 روستای تخماقلو و عضو هیات امنای این حسینیه تاریخی، متولی سخاوتمندی است که سال ها مسئولیت تامین هزینه های برگزاری تعزیه در حسینیه تخماقلو را برعهده گرفته است. وی که پیش از انقلاب کارگر ساده ای بوده است بعد از مدتی به عنوان کارمند به استخدام اداره تسلیحات در می آید، اما به دلیل مخالفت خانواده اش که به دلیل عقاید مذهبی این شغل را شرعی نمی دانستند دست از کار دولتی می کشد و سپس با ورود به شغل آزاد در رشته پرس کاری صنعتی مشغول به کار می شود. او چندی بعد همزمان با بهبود اوضاع کسب و کار و رو به راه شدن اوضاع مالی تصمیم می گیرد بخشی از سرمایه خود را برای امام حسین (ع) مصرف کند.
وی که از دوران قبل از انقلاب با این حسینیه مانوس بوده؛ به دلیل حضور مستمر در حسینیه و مشارکت فعال در برنامه ها پس از مدتی به عنوان رابط تخماقلویی ها با حسینیه، شروع به فعالیت می کند و موفق می شود با کمک تخماقلویی های مقیم تهران در زمانی که درهیچ یک از روستاهای منطقه فریدن برق نبوده برای این حسینیه یک موتور دیزلی خریداری کند.
حاج عزت اله شریعتی بعد از پیروزی انقلاب نیز درامر احیا و بازسازی حسینیه در کنار مرحوم میرزا محمد یحیایی به فعالیت خود ادامه می دهد و اکنون عضو هیات امنای حسینیه و حامی مالی برگزاری تعزیه خوانی در حسینیه اعظم تخماقلو است.
به گفته کارشناسان و صاحب نظران، 'سوگواره نغمه های عاشورایی' بوئین میاندشت در دوره های قبل به عنوان یکی از بهترین و منظم ترین سوگواره ها در سطح کشور مطرح بوده است.
تاکنون سه دوره اول 'سوگواره نغمه های عاشورایی' در شهرستان خوانسار و سه دوره دیگر آن در حسینیه اعظم روستای تخماقلو شهرستان بوئین میاندشت برگزار شده و در دهه سوم ماه صفر سال جاری نیز هفتمین دوره آن در حال برگزاری است.
تعزیه که از اشکال شبیه خوانی است و به آن سوگواره نیز می گویند، غمنامه تصویری و نمایشی از شرح بلایا و مصائبی است که بر امام حسین(ع) و یاران با وفایش گذشته است.
تعزیه خوانی در حسینیه اعظم تخماقلو در حال پیگیری برای ثبت ملی است.
تاکنون 6 دوره سوگواره ملی نغمه های عاشورایی با مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان برگزار شده و هفتمین دوره آن نیز هم اکنون در تخماقلو در حال برگزاری است.
روستای 'تخماقلو' با قدمتی چند هزار ساله در فاصله 20 کیلومتری از مرکز شهرستان بوئین میاندشت در شمال غربی این خطه قرار دارد و یکی از زیباترین روستاهای تاریخی استان اصفهان است.
شهرت تعزیه خوانی در این روستا خیل عظیمی از گردشگران شهرهای دور و نزدیک را به این دیار جذب کرده است.
شهرستان بوئین میاندشت در فاصله 160 کیلومتری غرب استان اصفهان همجوار با رشته کوه های زاگرس مرکزی قرار دارد.
این منطقه از شمال به شهرستان خوانسار، از جنوب به شهرستان فریدونشهر ، از طرف شرق به شهرستان فریدن و از غرب به شهرستان الیگودرز از توابع استان لرستان منتهی می شود.
بوئین میاندشت دارای حدود 30 هزار نفر جمعیت است که بیش از 57 درصد آن در روستاها سکونت دارند.
9861
گزارش از: فاطمه زمانی