چاپ

پیام سپاهان- دراین مطلب آمده است: پس از خروج آمریکا از بر جام و تهدید به اجرای شدیدترین تحریم ‌های تاریخ علیه اقتصاد ایران موجی از نا امیدی به اقتصاد ایران وارد شد. عده ‌ای از ونزوئلایی ‌شدن اقتصاد سخن گفتند و برخی سخن از فروپاشی اقتصادی را پیش کشیدند. اما تحلیل ‌ها به همین جا ختم نشد برخی اقتصاد دانان ظهور دلارهای 25 هزار تومانی و 40 هزار تومانی‌ را هم پیش‌ بینی کردند و تکرار اَبَر تورم‌ های رقم‌ خورده در دولت احمدی‌ نژاد را حتمی دانستند. در واقع همه این خبرهای منفی در نیمه ابتدایی سال پیش‌ خور شدند و اولین نشانه‌ های آن در بازار ارز، طلا و سکه بروز کرد. بر این اساس بسیاری از کارشناسان و شهروندان انتظار داشتند با شروع دور دوم تحریم ‌های آمریکا علیه ایران و پس از 13 آبان اقتصاد ایران شرایط به‌ مراتب بدتری را تجربه کند، اما درست چند روز پس از شروع تحریم ‌های آمریکا رفته‌ رفته جو بازارهای ارز و سکه رو به آرامی گذاشت و به جرات می ‌توان گفت این روزها شاهد آرام‌ ترین شرایط ارز و سکه در طول حداقل یک سال اخیر هستیم. اتفاقی که دولتمردان و مسئولان بانک مرکزی آن را از دستاوردهای خود می‌ دانند و اذعان دارند با سیاست‌ های درست و بهنگامی که در پیش گرفته ‌اند و با یک ضرب ‌الاجل اقتصادی عنان بازار را در دست گرفتند تا به آمریکا نشان دهند اقتصاد ایران با هیچ تحریمی به بن‌ بست نمی ‌رسد. اما از سوی دیگر عده ‌ای از کارشناسان معتقدند که از همان زمان که ترامپ تهدیدهای خود مبنی بر لغو بر جام را آغاز کرد، دولت با اتخاذ سیاست‌ های مختلف تا جایی که توانست زمینه‌ های رشد قیمت ارز و سکه را به وجود آورد تا اولا اخبار منفی پیش از اجرای تحریم ‌ها پیش ‌خور شوند، در ثانی تقاضای موجود در بازار در نیمه دوم سال فروکش کند و ثالثا حبابی در بازار به وجود آورند که قیمت‌ ها را حتی از میزان تاثیر تحریم ‌ها بالاتر ببرد تا دولت با ترکاندن این حباب پس از تحریم ‌ها نشان دهد که اقتصاد ایران وابسته به سایر کشورها نیست. اینها از جمله عواملی هستند که اقتصادی‌ بودن کاهش نرخ ارز و سکه را در چند روز اخیر زیر سوال می ‌برد. ضمن اینکه اعدام سلطان سکه، بر شائبه‌ سیاسی ‌بودن روند نزولی بازار دامن می ‌زند. با اینکه اکنون عده زیادی از کارشناسان با بر شمردن دلایلی از جمله واکنش معکوس به تحریم‌ ها و اعدام سلطان سکه از پشت‌ پرده سیاسی کاهش نرخ ارز و سکه سخن می ‌گویند، اما در این زمینه پارامتر ها اقتصادی هم می ‌توان برشمرد که چندان سیاسی ‌بودن این جریان را تایید نمی‌کند. به‌ ویژه آنکه پیش از این بارها برخی از اقتصاددانان کاهش قیمت کاهش قیمت دلار را پیش‌ بینی کرده بودند و دولتمردان بارها در سخنرانی‌ ها و مصاحبه ‌های خود به آن تاکید داشتند. به عنوان مثال عبدالناصر همتی در اولین مصاحبه خود پس از انتصابش به عنوان رئیس کل بانک مرکزی نسبت به کاهش نرخ دلار واکنش مثبتی نشان داد و آن را جزو وعده خود برشمرد. چنان ‌که او اعتقاد داشت با راه‌ اندازی بازار ثانویه و اجرای بسته‌ های جدید ارزی طی چند ماه بازار ارز به ثبات می‌ رسد.
همچنین رئیس دولت دوازدهم نیز بارها اعلام کرد که بدون در نظر گرفتن فشارهای خارجی هر گاه دولت بخواهد می‌ تواند نرخ ارز را کاهش دهد. البته اکنون این موضوع بر شائبه دخالت دولت در بازار ارز و دستکاری آن می ‌افزاید. زیرا زمانی که نرخ‌ ها در بازار هایی نظیر سکه و ارز روند صعودی در پیش گرفتند، مسئولان اقتصادی عوامل بیرونی را عامل اصلی این نوسانات قلمداد می ‌کردند، اما اکنون روند کاهشی نرخ ارز را به مدیریت صحیح خود نسبت می‌ دهند و آن را نشأت ‌گرفته از ضرب‌ الاجل‌ های خود می ‌دانند. حال باید دید که مسئولان ، به‌ ویژه رئیس دولت، رئیس بانک مرکزی و مسئولان ارشد اقتصادی در زمینه روند نزولی بازار چه واکنشی از خود نشان می ‌دهند. زیرا همچنان این سوال مطرح است که اگر دولت توان اجرای سیاست کاهش نرخ دلار و سکه را داشت چرا اجازه افزایش قیمت ‌ها را داد؟ و همچنین آنها باید به این سوال پاسخ دهند که چنین روندی تا چه حد جنبه سیاسی دارد و چه مقدار آن نشأت ‌گرفته از مسائل اقتصادی است. همچنین باید توجه داشت که با اینکه نگرانی‌های بسیاری نسبت به وضعیت اقتصاد کشور در نیمه دوم سال وجود داشت، اکنون در میانه پاییز ماجرا به شکل دیگری رقم خورده است شاید کاهش نرخ دلار دارای ابعاد سیاسی باشد، اما در این زمینه نباید از کاهش تقاضا در بازار غافل شد.
البته در این زمینه برخی کارشناسان دولت را متهم به دستکاری تقاضا می ‌کنند و کاهش تقاضای موجود را هم برگرفته از عوامل سیاسی می ‌دانند. زیرا از گروه‌ ها یی که طی نیمه اول سال تقاضا در بازار ارز را افزایش دادند، دیگر خبری نیست. گروه‌ هایی که آنها را می‌ توان به چند دسته تقسیم کرد.در این مدت حتی مردم عادی برای حفظ ارزش سرمایه و قدرت خرید شان به بازار سکه و ارز هجوم آوردند. وارد کنند گان رسمی گروه دیگری بودند که در بازار ارز مشاهده می‌ شدند. قاچاقچیان و فعالان اقتصاد زیرزمینی دسته سوم فعال در این بازارها بودند. به این سه گروه می‌ توان مسافران خارج کشور را هم اضافه کرد.
ایرانیان ساکن در خارج نیز آخرین گروهی هستند که در این مجموعه می ‌توان برشمرد. حال پس از گذشت چند ماه هیچ یک از این گروه‌ ها در بازار دیده نمی ‌شوند. چنان‌ که مردم عادی دیگر سرمایه‌ ای برای ایجاد تقاضا در بازار ندارند. فعالیت وارد کنندگان رسمی نیز به سامانه نیما منتقل و هدایت شد. فعالیت قاچاقاچیان و سود جویان ارزی هم دیگر توجیه اقتصادی ندارد. زیرا اکنون کاهش قدرت خرید مردم تقاضا برای کالاهای خارجی را کاهش داده است و قاچاقچیان اگر کالایی وارد کنند بعید است که خریداری پیدا برای آن بیابند. با کاهش قدرت خرید تقاضا برای مسافرت ‌های خارجی نیز افت محسوسی داشته است.
گروه پنجم نیز برای اینکه متوجه زیان بیشتری نشوند رفته‌ رفته سپرده ‌گذاری ریالی خود را به ارز تبدیل کردند و سرمایه خود را از ایران بردند. در نتیجه دیگر تقاضای آنچنانی برای دلار وجود ندارد که بازار به سمت نرخ‌ های بالاتر حرکت کند. از همین رو کارشناسان معتقدند که با روی کارآمدن ترامپ، دولت تصمیم به مدیریت عرضه و تقاضا گرفت تا قیمت ‌ها را پیش از شروع تحریم تا سر حد امکان افزایش دهد و اکنون با شروع تحریم ‌ها در طرحی از پیش‌ تعیین‌ شده دیگری تقاضایی در بازار وجود ندارد و خود به ‌خود از نرخ ارز و سکه کاسته می ‌شود.