چاپ

پیام سپاهان - در یادداشت گذشته از این موضوع صحبت کردم که تغییرات انجام شده در چهارباغ موجب شده است که چهارباغ خود به یک مقصد تبدیل شود و حضور در چهارباغ مشروع‌تر از عبور از آن باشد. در این یادداشت قصد دارم که این موضوع را بیشتر مورد کنکاش قرار دهم.
همانگونه که قبلا به آن اشاره کردم خرید و خوراک محورهای اصلی مکانیسم‌های مشروعیت‌بخش حضور در اصفهان هستند. در واقع، زمانی که قصد داریم یک مقصد را به عنوان مقصد تفریحی معرفی کنیم ناگزیر هستیم نقش خرید و خوراک را در آن مقصد پررنگ کنیم. چراکه، به نظر من تفریح بدون هدف خرید کردن یا خوراک خوردن در اصفهان مشروعیت لازم را ندارد. در اصفهان تفریح، آن هم در قالب‌های غیرخانوادگی، چندان پذیرفته شده نیست.
میدان نقش‌جهان را در نظر بیاورید. در میدان نقش جهان تفریح با خرید و خوراک درآمیخته است. ولی نکته مهم این است که تفریح در میدان نقش‌جهان اغلب وجهی خانوادگی دارد. این امکان در میدان نقش‌جهان فراهم است که خانواده‌ها روی زمین بساط پهن کنند، به خرید بروند و از غذایی که معمولا همراه خود می‌آورند بخورند. به عبارت دقیق‌تر، آنچه میدان نقش‌جهان را برای تفریح مشروع می‌کند، علاوه بر خرید و خوراک، امکان حضور به همراه خانواده و استقرار در میدان است.
پارک صفه مثال دیگری از یک مقصد تفریحی در اصفهان است که تفریحاتی غیر از خوراک نیز در آن فراهم است. با این حال، به دو ویژگی مهم کوه صفه بایستی توجه کرد. اول اینکه حضور در قالب خانواده در فضای تفریحی پارک صفه فراهم است. نکته دوم و مهم‌تر این است که مکانیسم مشروعیت‌بخش تفریح در صفه ورزش است. در واقع، می‌توان به استناد ورزش در پارک صفه حضور پیدا کرد. از این رو، گرچه حضور در صفه می‌تواند خانواده‌محور باشد ولی به واسطه هدفی چون ورزش قالب‌های حضور غیرخانواده‌گی نیز پذیرفته شده است.
در کنار خرید و خوراک و ورزش به عنوان محورهای اصلی مکانیسم‌های مشروعیت‌بخش، توجه به مکانیسم‌های عرفی مشروعیت‌بخش حضور نیز اهمیت زیادی دارد. میدان جلفا یکی از مقاصد تفریحی است که گرچه خرید و خوراک در آن مهیاست، ولی دلیل اصلی حضور در آن نه خرید است و نه خوراک. محور اصلی مکانیسم مشروعیت‌بخش حضور در میدان جلفا تعامل آزادانه است. این میدان گرچه به لحاظ ابعاد و کالبد یک میدان محلی است ولی به دلیل کاهش کنترل‌های اجتماعی و به تبع آن آزادی بیشتر برای تعامل و ارتباط تبدیل به یک میدان فرامحلی شده است. حضور در این میدان مبنایی غیرخانواده‌گی دارد و مبتنی بر استقرار است.
نتیجه تمامی این گفته‌ها برای چهارباغ این است که بایستی برنامه‌ریزان و تصمیم‌سازان چهارباغ تصمیم بگیرند که چه مکانیسم‌های مشروعیت‌بخشی را برای حضور در چهارباغ تعریف کنند. مکانیسم‌های مشروعیت‌بخش حضور ابعادی دارند که در ارتباط با یکدیگر معنا پیدا می‌کنند. به عنوان مثال اگر نوع حضور در چهارباغ را به نحوی خاص تعریف کنیم، اهداف حضور در چهارباغ بایستی در انطباق با انواع حضور تعریف شوند. اگر انواع حضور را به سه نوع اصلی استقرار و پرسه‌زنی، انفرادی و گروهی، و خانواده‌گی و غیرخانواده‌گی تقسیم کنیم اهدافی نظیر خرید، خوراک، ورزش، تعامل و ... نیز بایستی در انطباق با این انواع تعریف شوند.
با توجه به آنچه ذکر شد، اکنون که چهارباغ خود تبدیل به یک مقصد شده است باید تصمیم گرفته شود که چه ترکیبی از استقرار و پرسه‌زنی برای چهارباغ مناسب است؟، آیا چهارباغ قرار است مکانی برای تفریح خانواده‌ها باشد و یا اینکه حضور در قالب‌های غیرخانوادگی نیز پذیرفته شده است؟ آیا قرار است که چهارباغ افراد را در قالب فردی به محیط خود دعوت کند و یا حضور در قالب گروه را در اولویت خود قرار دهد؟. به عنوان مثال اگر قرار است چهارباغ بیشتر مکانی برای پرسه‌زنی باشد بایستی که قالب ارائه خوراک و نوع کالاهای پیشنهادی برای فروش در چهارباغ نیز با پرسه‌زنی هماهنگ باشد. در یادداشت آینده پیشنهادهای دقیق‌تری در این حوزه مطرح خواهم کرد.
یادداشت از: مهری شاه‌زیدی، پژوهشگر جهاد دانشگاهی واحد اصفهان
انتهای پیام