چاپ

پیام سپاهان - بارش‌های اخیر بی سابقه نبوده و در هفتاد سال گذشته نمونه‌های مشابهی همچون طغیان زاینده رود در سال 1333 دارد.
میانگین روزانه بارش ایران حدود 7/0 میلی متر است. در عین حال تنها در 5 درصد از موارد میانگین بارش روزانه بر روی ایران از سه میلی متر فراتر می‌رود. با توجه به مساحت ایران این مقدار بارش معادل حدود 5 میلیار مترمکعب آب است. برای آن که میانگین بارش روزانه ایران از سه میلی متر فراتر رود لازم است در ترازهای مختلف جو شرایط مناسب همزمان فراهم شود. این شرایط عبارتند از:
در تراز 300 هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود هفت تا هشت هزارمتری نیمه خروجی رودباد بر روی ایران قرار گیرد. نقش این رودباد آن است که با ایجاد واگرایی، هوایی که در ترازهای پایین بر اثر همگرایی موجب افزایش فشار می شود را به بالا مکش کرده و استمرار سامانه کم فشار ترازهای پایینی را تضمین می کند.
در تراز 500 هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود پنج تا شش هزارمتری نیمه شرقی ناوه بادهای غربی بر روی ایران قرار گیرد. این ناوه نیز عملکردی همانند روباد فراز خود دارد و با مکش هوا به سوی بالا پرشدن سریع کم فشار زیر خود را به تعویق می اندازد.

در تراز 850 هکتوپاسکال یعنی ارتفاع حدود هزار تا دو هزار متری دو جریان برقرار باشد: یکی جریان هوای سرد و خشک از شمال غرب و دیگری جریان هوای گرم و مرطوب از روی دریای عرب. این دو توده هوا در ایران با هم برخورد کرده و موجب جبهه زایی و در نتیجه ناپایداری و صعود و تشکیل ابر و بارش می شوند.
مجموع این شرایط موجب ریزش بارش‌های سنگین در ایران می‌شود و بارش‌های اخیر نیز با همین سازوکار پدید آمده‌اند. نمونه این بارش‌ها بارها در طی هفتاد سال گذشته که اندازه گیری‌های هوا در ایران انجام می‌شود رخ داده است. در سال 1333 (طغیان زاینده رود)، سال 1335، سال 1358، سال 1391، سال 1394 (سیلاب های آبان ماه 1394 در نقاط مختلف کشور مانند ایلام و خراسان و کرمان و هرمزگان)، سال 1395 (سیلاب های بهمن ماه 1395 مثلا در شیراز و جهرم) نمونه‌هایی از این بارش‌ها است. تصویر پیوست میانگین شرایط جوی در زمان این بارش ها را نشان می دهد.
یادداشت از سید ابوالفضل مسعودیان- استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشکده علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان
انتهای پیام