چاپ

پیام سپاهان - آیا همان‌گونه که قَدَری‌های این امت می‌پندارند، قدر، عبارت از تقدیرهایی است که اجرا می‌شود؟ یا عمرها و روزهایی است که معین شده و سعادت و شقاوت ما در غیاب ما و در شبی که آن را نمی‌شناسیم رقم می‌خورد؟
برادرانی که در شب قدر دور هم جمع شده‌اید، قدر چیست؟ آیا همان‌گونه که قَدَری‌های این امت می‌پندارند، قدر عبارت از تقدیرهایی است که اجرا می‌شود؟ یا عمرها و روزهایی است که معین شده و سعادت و شقاوت ما در غیاب ما و در شبی که آن را نمی‌شناسیم رقم می‌خورد؟ اگر چنین باشد، با آینده‌ای روبرو خواهیم شد و در انتظار سرنوشتی هستیم که در تعیین و ترسیم آن هیچ دخالتی نداریم.
اگر معنای لیله‌القدر این باشد، میان این شب و علی (ع) هیچ رابطه‌ای نیست؛ چرا که ما خداوند را به حاکمی دنیوی تشبیه کرده‌ایم که قانون بودجه را در دست گرفته و روزی و عمر و خوشبختی و بدبختی را بنا به میل و هوس خود، بدون ارتباط با مردم مقرر می‌کند.
اما مفهوم قدر، در معنای اسلامی و قرانی آن، دست کم بر اساس تشخیص اندک اینجانب یکی از معانی سه‌گانه زیر است:
اول: قدر و لیله‌القدر به معنای شب نزول قرآن است. به این اعتبار که قرآن در شب قدر نازل شده است...و شب قدر و شب نزول قرآن، زمان تعیین کردن و روشن کردن تقدیر و اندازه‌گیری همه امور و همه چیزهاست...
معنای زنده ماندن شب قدر در این امت، آن‌گونه که از روایات متعدد استفاده می‌شود این است که امت آن را با شب‌های دیگر مقایسه می‌کند و آن را زنده نگه می‌دارد. پس ‌از این شب بهره می‌گیرد، زیرا او در فضای نزول قرآن به سر می‌برد و خود را مقابل این آینه ارزیابی می‌کند تا سیر و سلوک و راستی و کژی خویش را مشاهده کند.
دوم: شب قدر با مفهوم دعا مرتبط می‌شود. دعا نشانه‌ای است از نشانه‌های این ماه...آیا اینکه خداوند آیه دعا را در بین آیات روزه ذکر کرده امری تصادفی است و در اینجا هیچ رابطه‌ای وجود ندارد؟ خیر چنین نیست.
تقدم و تأخر و عطف و فصل قرآن دارای مفهوم و هدف است. پس روزه با دعا مرتبط است و دعا در این ماه یکی از ارکان مهم به شمار می‌رود. با دعای صحیح، نه تصنعی انسان می‌تواند سعادت یا شقاوت خود را بنا کند.
سوم: معنای تربیتی عملی شب قدر است. شب قدر با روزه ارتباط دارد و روزه همان‌طور که می‌دانیم یعنی تزکیه و تربیت. روزه خروج از زندگی روزمره است، لحظه‌ای اندیشیدن و تأمل کردن خارج از عادات روزمره انسان است. انسان برای یک‌لحظه، یک ساعت یا ماهی از ماه‌ها با پروردگار خود پیوند ویژه‌ای می‌خورد. انسان پیوند خود را با زندگی معمولی و روزمره قطع می‌کند. سپس در جهت تنظیم این روابط و غلبه بر این وابستگی‌ها و این احساس که او آزاد است، تلاش می‌کند. او شخصیت خود را کامل می‌کند، خود را از نو می‌سازد و نفس خویش را تزکیه می‌کند.
پس تزکیه، راه سعادت انسان است. ما در این ماه و با روزه‌ای که در این ماه می‌گیریم، می‌توانیم بر سرنوشت خویش مسلط شویم. به‌طوری‌که بتوانیم از هواها، ستمگری‌ها، ضعف‌ها و از ذوب شدن در بستر زندگی روزمره و عادی خود آزاد و از آزادگانی شویم که بر آینده خود مسلط‌اند و سرنوشت خویش را رقم می‌زنند.
آیا این هم‌زمانی و تقارن حادثه ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) با شب‌های قدر تصادف است یا علی (ع) قدر و قَدَر این امت است؟
آیا علی (ع) برای شب‌های ظلمانی این امت نوری بود که سرنوشت آن را رقم می‌زد و دعایی بود که نیازهای آن را برآورده می‌ساخت و عزتی بود که ذلت آن را می‌زدود و مایه بقای این امت می‌شد؟
به اعتقاد من این صحیح و حق است. میان علی (ع) و سرنوشت این امت ارتباطی وجود دارد. میان علی (ع) و شب قدر پیوندی ناگسستنی است.
حضرت علی (ع) قدر و قَدَر این امت است و علت آن به‌وضوح، در داستان غم‌انگیز این شب، روشن است.
منبع: کتاب ادیان در خدمت انسان، امام موسی صدر