چاپ

پیام سپاهان - اصفهان - یک پژوهشگر و کارشناس تاریخ محلی دانشگاه اصفهان گفت: احیای آیین ویژه ماه رمضان به نام " هور بابا " در کشورمان و ثبت آن به عنوان میراث جهانی ضروری است.

معصومه گودرزی روز شنبه در گفت و گویی افزود: هور بابا یا " هوم بابا " یکی از آیین‌های ویژه کودکان و نوجوانان در ماه رمضان در کشورمان است که احیای آن در راستای توجه به میراث فرهنگی مذهبی و همچنین تقویت اتحاد و روابط بین مردم لازم است.
وی با بیان اینکه این آیین سالیان سال در نیمه ماه رمضان و همزمان با تولد امام حسن (ع) در کشورمان برگزار می‌شد، اظهار داشت: بر اساس برخی روایات، حضرت محمد (ص) در نیمه ماه رمضان به کودکان و نوجوانان از جمله امامان حسن و حسین (ع) هدیه می‌داد به همین دلیل این آیین برای گرامیداشت امام حسن (ع) در این ماه برگزار می‌شد.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه این مراسم از دیر باز در ایران برگزار می‌شد، در عصر صفویه رونق گرفت و هنوز در کاشان، قمصر و آران و بیدگل برگزار می‌شود، ادامه داد: در این آیین کودکان و نوجوانان کیسه‌ای در دست خود می‌گیرند و با چاووش خوانی و گفتن " هور بابا " و " هوم بابا " در کوچه‌ها و معابر حرکت می‌کنند و مردم هدیه‌هایی در کیسه آنها قرار می‌دهند.
وی با بیان اینکه لازم است سازمان میراث فرهنگی برای ثبت آیین هور بابا به عنوان میراث جهانی تلاش کند، تصریح کرد: متأسفانه بسیاری از آیین‌های فرهنگی و مذهبی کشورمان بدلیل بی توجهی در داخل، در کشورهای دیگر ثبت جهانی شده است و باید نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری نشان دهیم.
وی همچنین از آیین‌های ماه رمضان به مراسم شب 27 رمضان اشاره و خاطرنشان کرد: دوختن کیسه برکت از جمله این آیین هاست که در آن افرادی که مشکلات مالی داشتند، پارچه‌ای تهیه کرده و با آن کیسه‌ای درست می‌کردند و مردم برای کمک به وی و به نیت افزایش رزق و روزی در این کیسه، پول و مواد مورد نیازش را قرار می‌دادند.
گودرزی، دیگر آیین‌های شب 27 رمضان را " پیراهن مُراد " و " حلقه مُراد " عنوان و اضافه کرد: این مراسم بیشتر در اصفهان و شیراز برگزار می‌شد و در آن به نیت شفای بیماران، برای آنها لباس یا حلقه‌ای تهیه می‌کردند.
این کارشناس تاریخ محلی، بخت گشایی را از دیگر آیین‌های شب 27 رمضان خواند و گفت: در این آئین، دختران جوان و دم بخت به مساجد جامع و بزرگ شهر خود می‌رفتند و بر روی پله که قدم می‌گذاشتند یک گردو قرار می‌دادند و در برگشت، با پا گذاشتن روی گردوها، آنها را می‌شکستند و قفل‌هایی که در مسیر خود بود را باز می‌کردند.
وی با بیان اینکه بخت گشایی، هنوز در مناطقی از یزد و آیین پیراهن مراد هنوز هم در مناطقی از کاشان، قمصر و همدان اجرا می‌شود، افزود: بیشتر این مراسم در مناطق کویری کشور برگزار می‌شد.
گودرزی از دیگر آیین‌ها که هنوز در اصفهان و کاشان برگزار می‌شود را مختص تازه عروس‌ها در شب 27 رمضان ذکر و خاطرنشان کرد: در این مراسم، تازه عروس را در صف اول نماز جماعت در مسجد می‌نشانند و خوراکی‌هایی مانند آجیل به نیت و آرزوی خوشبختی برای این عروس در بین مردم پخش می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه شب 27 رمضان برای روزه داران و مسلمانان از اهمیت برخوردارست و آن را شب استجابت دعا می‌دانند، تاکید کرد: برخی از کشورهای همسایه و فارسی زبان مانند افغانستان، تاجیکستان و پاکستان نیز آیین‌های مشابه ایران در ماه رمضان دارند.
این پژوهشگر با بیان اینکه اواخر ماه شعبان و برای پیشواز از ماه رمضان آیین‌هایی مانند کلوخ اندازان و پخت غذاهای مخصوص در نقاط مختلف کشور از جمله اصفهان انجام می‌شد، خاطرنشان کرد: برای رؤیت هلال ماه نیز مراسم ویژه ای برگزار می‌شد به طوری که عده‌ای از مردم با در دست گرفتن سینی که در آن یک آیینه، کاسه آب و ظرف سبزی خوردن بود به ارتفاعات می‌رفتند و پس از رؤیت هلال ماه و انعکاس آن در آیینه از سبزی به نیت قوت گرفتن برای گرفتن روزه در ماه رمضان می‌خوردند.
گودرزی با اشاره به اینکه مردم در گذشته با چاووش خوانی، فرا رسیدن ماه رمضان و همچنین سحر را خبر می‌دادند، افزود: همچنین در برخی مناطق رسم بود که به پسران روزه اولی هدیه‌ای مانند بزغاله و به دختران روزه اولی، هدیه‌ای مانند طلا یا پارچه چادری هدیه می‌دادند که این آیین هنوز در روستای براآن اصفهان اجرا می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از این آیین‌ها در زمان حاضر فراموش شده است، تصریح کرد: گسترش شهر نشینی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی و کاهش روابط مردم از جمله دلایل فراموش شدن این آیین هاست اما می‌توان با اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری آنها را زنده کرد.
در آیین هور بابا، گروهی از کودکان و نوجوانان پس از افطار در یک مکان جمع می شوند و با انتخاب یک نفر به عنوان صندوق‌دار و یک نفر به عنوان میان‌دار در کوچه ها به راه یمی افتند. میان‌دار حکم تک‌خوان را دارد و صندوق‌دار هدیه های داده شده را که بیشتر پول و خوراکی است جمع می‌کند و کودکان در پاسخ به هر بیتی که تک‌خوان می خواند، پاسخ می‌دهند، هور بابا، هور بابا.